Εκθεση νομισμάτων

Άρθρο από την εφημερίδα: "ΤΟ ΒΗΜΑ on line" 23/11/2010

«Ιστορίες νομισμάτων-Αφηγήσεις πόλεων» τιτλοφορείται η έκθεση που εγκαινιάζεται στις 24 Νοεμβρίου στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»। Πρόκειται για την παρουσίαση 160 νομισμάτων από τον 6ο αιώνα π।Χ। έως και τον 3ο μ.Χ., από την οποία αντλούνται σημαντικές πληροφορίες, ιστορικές, πολιτικές, θρησκευτικές και -κυρίως- οικονομικές. Ο επισκέπτης θα διαπιστώσει ότι τα δάνεια δεν είναι εφεύρεση του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά υπήρχαν και στην αρχαιότητα και μάλιστα με πολύ υψηλά επιτόκια!Πρόκειται για την πρώτη παρουσίαση ενός τμήματος της συλλογής που απέκτησε το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού από Γερμανό συλλέκτη, αποτελούμενης από 13.000 νομίσματα.Αντιπροσωπεύει περιοχές από τη σημερινή Γαλλία ώς την Αίγυπτο, ωστόσο ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη Μαύρη Θάλασσα και στη Μικρά Ασία -γι' αυτό άλλωστε αποτελεί την τέταρτη μεγαλύτερη συλλογή νομισμάτων της Μικράς Ασίας στον κόσμο. Όπως επισημαίνει η αρχαιολόγος-νομισματολόγος Ελένη Παπαευθυμίου, επιμελήτρια της συλλογής του ΙΜΕ και της έκθεσης, τα νομίσματα παρέχουν στον ειδικό μελετητή επιπλέον πληροφορίες σχετικά με ιστορικά και οικονομικά γεγονότα, όπως η πτώχευση μιας πόλης. Οι καλύτερες τράπεζες στην αρχαιότητα πάντως ήταν τα ιερά, από τα οποία δανειζόταν και το κράτος. Όσο για τους ιδιώτες τραπεζίτες, εκείνοι ρύθμιζαν το ύψος του επιτοκίου ανάλογα με τον κίνδυνο.Έτσι, τα λεγόμενα ναυτοδάνεια έφθαναν ακόμη και στο 100%, σε περίπτωση όμως απώλειας του πλοίου μαζί με το φορτίο του ο δανειστής δεν είχε καμία αξίωση από τον δανειζόμενο (αν είχε επιζήσει...).Οι αργυραμοιβοί και οι τραπεζίτες της Αγοράς εξυπηρετούσαν εξάλλου (με προμήθεια γύρω στο 5%-6%) τους ξένους που ήθελαν να ανταλλάξουν το νόμισμά τους με αθηναϊκές δραχμές ζυγίζοντας τα ξένα νομίσματα και ελέγχοντας την καθαρότητα τους τρίβοντάς τα στη λυδία λίθο (σκληρή πέτρα από τη Λυδία της Μικράς Ασίας επάνω στην οποία δοκιμαζόταν η καθαρότητα του χρυσού και του ασημιού).Γενικά όμως οι τραπεζίτες δε ήταν ανεξέλεγκτοι και ο πολίτης μπορούσε να καταφύγει στη Δικαιοσύνη.Oι μέτοικοι και οι πλούσιοι Αθηναίοι πλήρωναν κυρίως φόρους στην αρχαία Αθήνα, ενώ η πλέον εφευρετική μορφή φορολογίας θεωρείται η «λειτουργία», γιατί συνοδευόταν από δόξα και τιμές για τον φορολογούμενο.Πρόκειται για την ανάληψη μεγάλων έργων από πλούσιους επιχειρηματίες, όπως η συντήρηση πολεμικού πλοίου και του πληρώματος (τριηραρχία), η κάλυψη των εξόδων για θρησκευτικά δείπνα, η κάλυψη των δαπανών της αποστολής επίσημων αντιπροσωπειών σε μεγάλα ιερά (θεωρία), η ανάληψη δαπάνης για τις παραστάσεις των δραματικών αγώνων (χορηγία) κτλ. Η χορηγία κόστιζε 300-5.000 δρχ. (τον 5ο αιώνα π.Χ. ο ετήσιος μισθός της ιέρειας της Αθηνάς Νίκης ήταν 50 δραχμές) και δύσκολα μπορούσε να την αρνηθεί κάποιος, αφού θα έπρεπε υποδείξει άλλον πλουσιότερο στη θέση του και σε περίπτωση που εκείνος αρνούνταν, να προτείνει ανταλλαγή των περιουσιών τους.

Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»-Θέατρον (Πειραιώς 254, Ταύρος, τηλ. 212 2540.323). Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι της 28 Φεβρουαρίου 2011. Τιμή εισιτηρίου: 5 ευρώ.

Αρχαία πολυτέλεια στον βυθό του Ευβοϊκού

Άρθρο από την εφημερίδα: "ΤΟ ΒΗΜΑ on line" 23/11/2010

Κατάφορτο από αμφορείς και αγγεία φαγητού και ποτού, καθώς και λίθινα και μπρούντζινα αντικείμενα- όπως τα μικρά τμήματα από χάλκινα αγάλματα φυσικού μεγέθους, αλλά και τα πόδια ανάκλιντρου- είναι το αρχαίο ναυάγιο της νήσου Στύρας στον Νότιο Ευβοϊκό που ερευνήθηκε για πρώτη φορά τον περασμένο Ιούνιο και Ιούλιο. Είναι τέτοια η ποικιλία και η ποιότητα του φορτίου του μάλιστα που κάνει τους αρχαιολόγους να μιλούν για ένα εμπορικό πλοίο που μετέφερε είδη πολυτελείας προς πώληση σε εκλεπτυσμένους αγοραστές. Ειδικά η παρουσία των χάλκινων αντικειμένων υποδηλώνει την πιθανότητα να μεταφέρονταν στο πλοίο γλυπτά σε ακέραιη ή έστω αποσπασματική κατάσταση. Δεύτερο σημαντικό στοιχείο αποτελεί η διάσωση μέσα στην άμμο, όπου βρέθηκε μισοβυθισμένο το πλοίο, ορισμένων τμημάτων από το ξύλινο σκαρί του (συγκεκριμένα από τους νομείς και το πέτσωμα), πράγμα σπάνιο, αφού ως γνωστόν αυτή η ύλη δεν διατηρείται στο νερό. Και όλα αυτά μόλις στην προκαταρκτική αρχαιολογική έρευνα, καθώς θα ακολουθήσουν και άλλες. Από τα τέλη του 2ου ή τις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ. χρονολογείται το ναυάγιο, το οποίο βρίσκεται σε βάθος 40-45 μέτρων και είχε εντοπιστεί το 2007 έπειτα από υπόδειξη των δυτών Θ. Στάμου, Ι. Μπάκλη και Μ.Γολιπούρ. Από την έρευνα, η οποία διενεργείται από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, προέκυψαν επίσης μια λίθινη λεκάνη (νιπτήρας), μπρούντζινα και σιδερένια καρφιά, τμήματα της εξάρτυσης του πλοίου, αλλά και κομμάτια από κεραμίδια, τα οποία κατά πάσα πιθανότητα προέρχονται από τη στεγασμένη υπερκατασκευή της πρύμνης. Εκτός της ανέλκυσης των ευρημάτων πάντως ολοκληρώθηκε και η αποτύπωση όσων βρίσκονται επιφανειακά με χρήση φωτογραμμετρικής μεθόδου, ενώ εκπονήθηκαν φωτομωσαϊκά υψηλής ευκρίνειας. Τέλος, διενεργήθηκαν δύο ανασκαφικές τομές στη βαθιά και στη ρηχή ζώνη του ναυαγίου προκειμένου να γίνει κατανοητή η διαστρωμάτωση των ευρημάτων και των ιζηματογενών αποθέσεων. Τη διεύθυνση της έρευνας είχε ο καταδυόμενος αρχαιολόγος της Εφορείας κ. Γ. Κουτσουφλάκης, με αναπληρωτές τους Χρ. Παπαδοπούλου και Η.Σπονδύλη, ενώ συμμετείχαν συνολικά 36 καταδυόμενοι ερευνητές διαφόρων ειδικοτήτων. Ως σκάφος υποστήριξης χρησιμοποιήθηκε το εξειδικευμένο καταδυτικό «Αγιος Γεώργιος», μήκους 20 μέτρων, από την Κρήτη. Η έρευνα προβλέπεται να συνεχιστεί το 2011. Ανασύρθηκαν σχεδόν άθικτα Η ανάπτυξη μικροοργανισμών, όπως ένα σκουλήκι που ονομάζεται ναυτική τερηδόνα (teredo navalis), η αυξημένη ποσότητα άλατος στο θαλασσινό νερό, ακόμη και το μικρό βάθος ναυαγίου του πλοίου, αλλά και η αυξημένη θερμοκρασία είναι οι κυριότεροι παράγοντες φθοράς ενός ξύλινου σκάφους. Παρ΄ όλα αυτά έχουν εντοπιστεί αρχαία ναυάγια στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας με διατηρημένο το ξύλινο σκαρί: Το πλοίο της Κυρήνειας του 4ου αιώνα π.Χ. που είχε βυθιστεί στο κυπριακό λιμάνι σε βάθος 30 μέτρων σε αμμώδη και ελώδη βυθό. Εντοπίστηκε το 1967 και διατηρεί το 75% του σκελετού του. Το πλοίο της Σινώπης (410 και 520 μ.Χ.) που εντοπίστηκε σε βάθος 100 μέτρων στα ανοξικά νερά της Μαύρης Θάλασσας από τον διάσημο ωκεανογράφο Ρόμπερτ Μπάλαρντ. Το κύτος και το φορτίο του σκάφους είναι άθικτα, θαμμένα σε ιζήματα. Οι κατασκευές του καταστρώματος είναι επίσης άθικτες, συμπεριλαμβανομένου ενός καταρτιού που υψώνεται 11 μέτρα μέσα στο νερό. Το φοινικικό πλοίο του 14ου αιώνα π.Χ., που φυλάσσεται στο Ναυτικό Μουσείο του Μπόντρουμ (Αλικαρνασσός) και ήταν κατασκευασμένο από φλούδα κέδρου.

Αθηνά μικρόσωμη και με φινέτσα Ιταλίδας

Άρθρο από την εφημερίδα: "ΤΟ ΒΗΜΑ on line" 23/11/2010

Κομψή, θηλυκή, χαριτωμένη... Μια άλλη Αθηνά, από τις γνωστές μας της Κλασικής εποχής, είναι αυτή η μικρόσωμη (1,51 μ।) θεά που κοσμεί με την ομορφιά της εδώ και λίγες ημέρες το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνη. Η Αθηνά, που ήρθε στην Αθήνα από τη Φλωρεντία- αν και βρέθηκε στο Αρέτσο της Ιταλίας πριν από τέσσερις αιώνες (1541)- είναι μια «αναπάντεχη επισκέπτρια», όπως τη χαρακτήρισε χθες ο διευθυντής του μουσείου κ. Νίκος Σταμπολίδη ς παρουσιάζοντας το χάλκινο άγαλμα του 3ου αιώνα π.Χ. Χρησιμοποιώντας ο ίδιος έναν μικρό αλλά ισχυρό φακό έδειξε τις λεπτομέρειες που καθιστούν αυτό το γλυπτό εξαιρετικό: το πάχος του χαλκού, που είναι το ίδιο σε όλα τα κομμάτια του αγάλματος, στοιχείο υψηλής καλλιτεχνικής επιδεξιότητας. Τις μικρές οπές στα σανδάλια της Αθηνάς για να περάσουν οι κορδέλες που τα έδεναν στα πόδια της. Τις άλλες οπές στο κράνος της από όπου διέρχονταν οι ιμάντες που το συγκρατούσαν όταν το έριχνε πίσω. Την εκπληκτική απόδοση των μαλλιών, των φολίδων του θώρακα, των φιδιών και των χαρακτηριστικών του προσώπου. Τις επιδιορθώσεις, τέλος, που είχαν γίνει ήδη από την Αρχαιότητα στο άγαλμα σε σημεία όπου ο χαλκός είχε παρουσιάσει φθορές, μια ακόμη απόδειξη ότι πρόκειται για γνήσιο έργο. Εκείνο που αμφισβητούνταν για αιώνες ήταν η χρονολόγησή της, αφού η «αποκατάσταση» του αγάλματος τον 18ο αιώνα και η προσθήκη του δεξί χεριού της που λείπει είχαν δημιουργήσει την εντύπωση ότι πρόκειται για αντίγραφο του 1ου αιώνα μ.Χ. Εν τέλει, εννέα χρόνια συντήρησης οδήγησαν στο σημερινό φίνο αποτέλεσμα. Προτού αποσυναρμολογηθεί όμως το άγαλμα οι ιταλοί συντηρητές έβγαλαν το εκμαγείο του, το οποίο επίσης εκτίθεται στο μουσείο, όπου μπορεί εύκολα κάποιος να παρατηρήσει τις διαφορές. Οι αναπάντεχες επισκέψεις όμως θα συνεχιστούν, όπως ανέφεραν ο κ. Σταμπολίδης και η πρόεδρος του Ιδρύματος Γουλανδρή κυρία Σάντρα Μαρινοπούλου. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε θα ανακοινώνονται ξαφνικά.

ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤE
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Βα. Σοφίας και Ηροδότου 1, τηλ. 210 7228.321 :

३० Ιανουαρίου 2011 -25 Νοεμβρίου η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη.

ΧΑΡΤΕΣ ΣΑΝ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Άρθρο της Μαίρης Αδαμοπούλου στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» 10/11/2010
Προτού γίνουν έργα... τεχνικής, ήταν έργα τέχνης. Πολύχρωµοι, γεµάτοι στολίδια, ανάλογα µε την καταγωγή του δηµιουργού τους, µοιάζουν µε τα δηµοτικά τραγούδια: ακολουθούν τον ίδιο καµβά, έχουν όµως τις δικές τους µικρέςή µεγάλες παραλλαγές. Είναι οι πρώτοι χάρτες που επιχείρησαν να «καθρεφτίσουν» τονκόσµο του Αιγαίου. Να διευκολύνουν τουςναυτικούς στηνκαθηµερινότητά τους, να αναζητήσουντα ίχνη της πορείας του Οδυσσέα και του Αινεία,να καταγράψουν φρούρια και λιµάνια για στρατιωτικούς σκοπούς. Σπάνια δείγµατα της τέχνης καιτης επιστήµης της χαρτογραφίας από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα που προέρχονται από τη συλλογή του Βίκτωρος και της Νιόβης Μελά (έχει δωρηθεί στο Μορφωτικό Ιδρυµα της Εθνικής Τραπέζης και συνολικά αριθµεί περί τους 250 χάρτες και τέσσερις άτλαντες) παρουσιάζονται σε µια µεγάλη έκθεση – σχεδόν 100 κοµµάτια – καιυπόσχονται να αποκαλύψουν τον τρόπο µε τον οποίο ο κόσµος έβλεπε το Αιγαίο έξι αιώνες πριν από το Google Earthκαι τέσσερις αιώνες προτούοι χάρτες πάρουν την όψη που γνωρίζουµε όλοι σήµερα. «Οι πρώτοι ναυτικοί χάρτες στους οποίους το Αιγαίο εµφανίζεται ως Αρχιπέλαγος χρονολογού νται µόλις λίγα χρόνια µετά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους» λέει στα «ΝΕΑ» ο επιστηµονικός επιµελητής της έκθεσης και διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ιδρυµα Ερευνών Γιώργος Τόλιας. Εξηγεί δε για ποιον λόγο το πλούσιο υλικό της συλλογής χαρτών του Αιγαίου δεν παρουσιάζεται σε ένα ενιαίο σύνολο αλλά σε δύο τµήµατα – το πρώτο τώρα (15ος - 17ος αι.) και το δεύτερο ακολουθεί (17ος- αρχές 19ου αι.). «Είναι ηεποχή κατά την οποία το Αιγαίο λειτουργεί ως ένα σύστηµα εµπορικών αλληλοεξαρτηµένων κόµβων που φέρνει πλούτο και πολιτισµό. Είναι η διεθνής στιγµή του, καθώς δεν βρίσκεται υπό τη διαχείριση στιβαρών συγκροτηµάτων διοίκησης, όπως είναι η αυτοκρατορία, µε συνέπεια να εµφανίζονται όλες οι λειτουργίες του ελεύθερες, όπως ήταν στην αρχαιότητα. Οταν θα επιβληθεί η Οθωµανική Αυτοκρατορία, το Αιγαίο από το “λατινικό αρχιπέλαγος” θα µετατραπεί σε “οθωµανικήλίµνη”». Την έκθεση πλαισιώνουν χάρτες από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, την Εθνική Βιβλιοθήκη, το Μουσείο Μπενάκη, την Αlpha Bank, την ΑγιορειτικήΧαρτοθήκη, τοSylvia Ioannou Foundation και τους συλλέκτες Μαργαρίτα Σαµούρκα και Αντώνη Ι. Τάντουλο.
ΕΝΑΡΞΗ ΕΚΘΕΣΗΣ
H έκθεση «Το Αιγαίο Πέλαγος, χαρτογραφία και ιστορία, 15ος-17ος αιώνας» εγκαινιάζεται αύριο στις 20.30 στο Μορφωτικό Iδρυµα Εθνικής Τραπέζης (Αγ. Κωνσταντίνου και Μενάνδρου). Εως τις 29 Μαΐου.