Στην πρώτη ενότητα γίνεται μία εκτενής αναφορά μέσω αντίστοιχων ευρημάτων για την κατοίκηση της πόλης από τη Νεολιθική περίοδο και την μετέπειτα ίδρυσή της πιθανόν από τους κατοίκους του Λευκαντιού περί τον 8ο αιώνα π।Χ। Σπεδοί της νεολιθικής περιόδου αλλά και αντικείμενα κηροπλαστικής της Ερέτριας και του Λευκαντιού, εκθέτονται ως τεκμήρια των εν λόγω επιστημονικών τοποθετήσεων। Επίσης στην ίδια ενότητα συναντούμε ευρήματα και από άλλες περιοχές εντός και εκτός Ελλαδικού χώρου όπως των Πιθηκουσσών στην κάτω Ιταλία και της Δίκαιας και Μένδης στη Β।Ελλάδα, οι οποίες αποτέλεσαν σημαντικές αποικίες της Ερέτριας ιδρυόμενες κατά τη Γεωμετρική και Αρχαϊκή περίοδο. Η επιρροή από την Ανατολή δια των εμπορικών επαφών της Ερέτριας με τους λαούς της Μεσογείου αποτυπώνεται στην Τέχνη με παραστάσεις μυθικών μορφών σε αγγεία, σε σφραγίδες εμπορικές , θρησκευτικές και ταλισμανικές καθώς και στην κοσμηματοποιϊα. Ο γνωστός Κένταυρος της Γεωμετρικής περιόδου αποτελεί το πιο γνωστό και χαρακτηριστικό έκθεμα το οποίο μάλιστα αποτελεί αντίγραφο του πρωτοτύπου. Το πρωτότυπο βρέθηκε μοιρασμένο σε δύο ίσα κομμάτια σε δύο διαφορετικούς θρησκευτικούς χώρους της πόλης, προφανώς κατόπιν πραγματοποίησης κάποιας ιδιαίτερης θρησκευτικής τελετουργίας.
Στη δεύτερη ενότητα γνωρίζουμε την Ερέτρια μέσα από τη ζωή των κατοίκων της. Η οικία με τα ψηφιδωτά έκτασης 625 τ.μ αποτελούμενη από τον ανδρώνα, τον γυναικωνίτη , την εσωτερική αυλή και τους ερμητικά κλειστούς εξωτερικούς τοίχους αποτέλεσε το πρότυπο για το μετέπειτα Ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα που κυριάρχησε κατά την Ελληνιστική κυρίως περίοδο. Από τους καταλόγους των ενεργών πολιτών ( σύνολο καταγεγραμμένων : 2.400 ) μαθαίνουμε για την εφηβεία και την ενηλικίωση των ανδρών. Η ανδρική εφηβεία από τα 18 έως τα 20 έτη αποτελούσε το βασικό στάδιο προετοιμασίας και ολοκλήρωσης του μελλοντικού πολίτη-οπλίτη της Ερέτριας ο οποίος θα συμμετείχε άμεσα και ενεργά στα μελλοντικά πολιτειακά , θρησκευτικά και στρατιωτικά ζητήματα της πόλης του αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την ευθύνη για την υπεράσπιση και τη διαιώνιση του τόπου του. Οι πυξίδες και οι λουτροφόροι υδρίες μαρτυρούν την ερμητικά κλειστή ζωή της γυναίκας από το δημόσιο βίο. Προορισμός της γυναίκας όπως άλλωστε ίσχυε για τα πατριαρχικά δεδομένα εκείνων των καιρών ήταν η απόκτηση νόμιμων τέκνων – μελλοντικών πολιτών-οπλιτών μέσω του γάμου από την ηλικία των 14 ετών και έπειτα. Η μόρφωση του κοριτσιού περιοριζόταν μόνο στη γραφή , την ανάγνωση , την υφαντική και την εξοικείωση με τις οικιακές εργασίες . Αντιθέτως με τα νεαρά αγόρια που μετά την ηλικία των 7 ετών περνούσαν στα χέρια του παιδονόμου για τη διαπαιδαγώγησή τους, τα κορίτσια λάμβαναν τα λιγοστά αυτά μορφωτικά εφόδια από την ίδια τους την μητέρα εντός της οικίας τους. Σημαντικό έκθεμα αποτελεί το ερυθρόμορφο επίνητρο με την αρπαγή της Θέτιδος από τον Πηλέα και την προτομή της Αφροδίτης του 425 π.Χ που αποδίδεται συμβολικά στο λεγόμενο «ζωγράφο της Ερέτριας». Η δεύτερη ενότητα με τη ζωή των κατοίκων της Ερέτριας ολοκληρώνεται με τις δραστηριότητες των παιδιών , αγοριών και κοριτσιών , όπως καταγράφονται από παραστάσεις παιδικών παιχνιδιών και τελετών μύησης σε χοές καθώς και από την εύρεση πλαγγόνων και αστραγάλων. Τέλος σωρεία αργυρών και χάλκινων νομισμάτων , μέτρων και σταθμών , εμπορικών πινακίδων, τεχνιτών μελισσοκομικών κυψελών ακόμα και πεσσών, φανερώνουν την καθημερινή οικονομική , εμπορική και κοινωνική δραστηριότητα των κατοίκων , ιδιαίτερα δε αυτή των ανδρών που εξελισσόταν τόσο στην αγορά όσο και στην παλαίστρα, στα λουτρά και στα συμπόσια. Σημαντικό έκθεμα είναι το «Τάλαντον» βάρους 26,191 Kg που μαζί με αυτό της Αρχαίας Ολυμπίας αποτελούν τα μοναδικά ευρήματα στο είδος τους.
Στην τρίτη ενότητα γνωρίζουμε τον κόσμο των Θεών της Ερέτριας. Ο πολιούχος Δαφνηφόρος Απόλλωνας και η Άρτεμις αποτελούσαν τις κατεξοχήν θεότητες στο τοπικό πάνθεον. Σπουδαίο επίσης ρόλο κατείχαν η Αθηνά, η Δήμητρα με την Κόρη, η Αφροδίτη ενώ με την πάροδο των χρόνων και την παρακμή των Ολύμπιων θεοτήτων κατά την Ελληνιστική περίοδο, εισάγονται και λατρεύονται νέες θεότητες όπως η Ίσις , η Σέραπις, ο Όρος κ.α. Μάλιστα κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο κτίζεται το Σεβαστείο, με σκοπό την απόδοση λατρειών και τιμών στο Ρωμαίο αυτοκράτορα. Αναθήματα διαφόρων τύπων , ειδώλια, σύγχρονες μακέτες, θρησκευτικά και τελετουργικά εγχειρίδια και μικροαντικείμενα αλλά και η επιτυχημένη ψηφιακή προβολή σχετικά με την αναπαράσταση του αετώματος του ναού που αφορούσε την αρπαγή της Αντιόπης από το Θησέα υπό την επιβλητική παρουσία της Αθηνάς, αποτελούν τον πιο επιτυχή τρόπο ανάδειξης της θρησκευτικής ζωής των κατοίκων της Ερέτριας. Σημαντικό έκθεμα αποτελεί το αγαλματίδιο που παριστάνει τον τρυφερό εναγκαλισμό της Αφροδίτης με τον υιό της Έρωτα ο οποίος μόλις έχει προσγειωθεί και έχει κλείσει τα φτερά του.
Στην τέταρτη και τελευταία ενότητα ξεναγούμαστε στον κόσμο της σιωπής των κατοίκων της Ερέτριας. Οι νεκροί Ερετριείς είτε καίγονταν είτε θάβονταν. Κατά την αρχαϊκή κυρίως περίοδο οι πλούσιοι και επιφανείς νεκροί καίγονταν και τα οστά μαζί με την τέφρα τους φυλάσσονταν σε μεγάλους χάλκινους λέβητες στους οποίους οι συγγενείς εναπόθεταν και πολύτιμα είδη. Αντιθέτως οι φτωχοί νεκροί θάβονταν σε απλούς τάφους με λιγοστά και απέριττα κτερίσματα. Αργότερα κατά την Κλασική, Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο διατηρήθηκαν και οι δύο τρόποι ταφής μόνο που προστέθηκαν και οι σαρκοφάγοι, ξύλινες και μαρμάρινες. Για τα μικρά παιδιά ακολουθούταν ο γνωστός εγχυτρισμός. Δυστυχώς η σύληση πολλών ταφών από αρχαιοκάπηλους κατά τον 19ο και 20ο αιώνα αφαίρεσαν την ευκαιρία από τους μετέπειτα ερευνητές να μάθουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις νεκρικές εθιμοτυπίες που ακολουθούνταν. Ανάμεσα στα εκθέματα επίσης συναντούμε επιτύμβιες στήλες, ειδώλια χθόνιων θεοτήτων ( όφις, δικέφαλος σκύλος κ.α ) , γυάλινα και χάλκινα κτερίσματα, πήλινα θυμιατά και νεκρικές ληκύθους με ανάλογες παραστάσεις που εμπνέονται από την μνημειώδη ζωγραφική. Σημαντικό έκθεμα αποτελεί ο γαμικός μελανόμορφος λέβητας του 6ου αιώνα π.Χ που χρησιμοποιήθηκε για εγχυτρισμό.
Ολοκληρώνοντας αυτή την μικρή παρουσίαση θα ήθελα να ενημερώσω τους αγαπητούς φίλους και αναγνώστες πως κυκλοφορεί ο ανάλογος κατάλογος της έκθεσης στην τιμή των € 50,00, ο οποίος αποτελεί συλλογικό έργο των εμπλεκομένων φορέων με ένα εξαιρετικά αναλυτικό και εμπεριστατωμένο φωτογραφικό και επιστημονικό υλικό.
Πηγές πληροφοριών και φωτό: α) Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών β) Κατάλογος Έκθεσης " Ερέτρια , ματιές σε μία αρχαία πόλη"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου