Τάφος - χρυσωρυχείο στην Κρήτη

Της Μαίρης Αδαµοπούλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010 στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ».
Περισσότερα από 3.000 φύλλα χρυσού και την πρώτη απεικόνιση της µέλισσας ως θεάς έκρυβε µοναδικός διπλός τάφος ηλικίας 2.700 ετών στην αρχαία Ελεύθερνα.

Ουδείς µπορούσε να φανταστεί τι κρυβόταν κάτω από ένα απλό ανάληµµα στην καρδιά της αρχαίας Ελεύθερνας, στην Κρήτη, λίγα µόλις µέτρα µακριά από τον περίφηµο τάφο των πολεµιστών. Το έµπειρο µάτι των αρχαιολόγων όµως διαπίστωσε πως σε ένα σηµείο του αναλήµµατος οι πέτρες κατέληγαν στο ίδιο όριο. Χρειάστηκε να ξεπεράσουν όλα τα εµπόδια που οι αρχαίοι Κρήτες είχαν βάλει στους τυµβωρύχους να σκάψουν σε βάθος και να σηκώσουν µια πλάκα βάρους 700 κιλών για να βρεθούν σε µια εντυπωσιακή ανακάλυψη: έναν διπλό τάφο γεµάτο χρυσό, λεπτεπίλεπτα αγγεία και τη µοναδική απεικόνιση που έχει βρεθεί ώς σήµερα της µέλισσας ως θεάς. «Είναι µια µοναδική ανακάλυψη» λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής της ανασκαφής, καθηγητής Νίκος Σταµπολίδης, που έχει φέρει στο φως µία από τις σηµαντικότερες αρχαίες πόλεις της Κρήτης, λόγω της κοµβικής της θέσης µεταξύ Κνωσού και Κυδωνίας. «Πρόκειται για έναν τάφο φοβερά περίεργο στην κατασκευή. Οταν διαπιστώσαµε πως οι πέτρες στον τοίχο είχαν την ίδια κόψη και τις αφαιρέσαµε, θα περίµενε κάποιος στο άνοιγµα που δηµιουργήθηκε να βρούµε τον τάφο. Σκάβαµε, σκάβαµε και τάφο δεν βρίσκαµε. Εµείς όµως επιµείναµε µέχρι που 60 εκ. χαµηλότερα φθάσαµε σε µια πλάκα 1,15 x 1 µ. και πλάτους 20 εκ.». Η εικόνα που αντίκρυσαν οι αρχαιολόγοι ήταν εντυπωσιακή. Ενα πιθάρι µήκους 2 µ. και διαµέτρου 1,20 µ. λειτουργούσε ως θόλος του τάφου, αφήνοντας χώρο ικανό για να εργάζονται δύο άνθρωποι. Το χώµα επί 2.700 χρόνια κάτω από τον θόλο ήταν ανέγγιχτο. Και µόλις οι αρχαιολόγοι σκούπισαν, «σαν πυγολαµπίδες είδαµε σε όλη την επιφάνεια µικρά αποτµήµατα χρυσού, από 0,5 έως 2,5 εκατ.» λέει ο Νίκος Σταµπολίδης. «Οταν τελειώσαµε, είχαµε βρει 3.000 κοµµάτια που έχουν αποτυπωµένα τετράγωνα, κύκλους... Καθώς δε ήταν διάσπαρτα παντού εικάζουµε ότι δεν ήταν ραµµένα πάνω σε ένα ρούχο, αλλά σε ένα σάβανο που κάλυπτε τη σορό από το κεφάλι ως τα πόδια».

Από τις ίνες δε φαίνεται πως το σάβανο ήταν φτιαγµένο από µαλλί ή λινάρι. Ποιος ήταν θαµµένος σε αυτόν τον µοναδικό τάφο; Μια γυναίκα αριστοκρατικής καταγωγής αν κρίνει κάποιος όχι µόνο από το πλούσιο σάβανο αλλά και από τα µικρά λεπτεπίλεπτα αγγεία από φαγεντιανή, της οποίας η ηλικία προσδιορίζεται χωρίς να έχει γίνει ακόµη ανθρωπολογική µελέτη µεταξύ 22 και 25 ετών. Μυστήριο ωστόσο αποτελεί ο ρόλος του δεύτερου ατόµου που ήταν θαµµένο µαζί της, καθώς πρόκειται για άνδρα, του οποίου η ηλικία δεν έχει προσδιοριστεί και στον οποίο φαίνεται πως ανήκουν η πόρπη και η σιδερένια αιχµή που εντοπίστηκαν. «Περιµένουµε να δούµε αν είναι κάτω από 18 ετών, οπότε και δικαιολογείται η ταφή του. Διότι µόνο οι γέροι και οι δούλοι δεν καίγονταν. Οι σοροί των πολεµιστών είναι όλοι καµένοι» αναφέρει ο κ. Σταµπολίδης.
«Σκάβαµε, σκάβαµε και τάφο δεν βρίσκαµε। Εµείς όµως επιµείναµε µέχρι που 60 εκ. χαµηλότερα φθάσαµε σε µια πλάκα 1,15 x 1 µ. και πλάτους 20 εκ.»

Το µυστικό της µέλισσας.


Κορυφαίο εύρηµα πέρα από τα 3.000 φύλλα χρυσού δεν είναι µόνο οι 386 χάντρες από φαγεντιανή, χρυσό και ορεία κρύσταλλο που βρέθηκαν στον τάφο, ούτε οι χρυσοί ρόδακες, αλλά ένα χρυσό λίλιουµ που κρύβει ένα µυστικό. Αν αντιστρέψει κάποιος το κόσµηµα των 3 εκατ. θα διαπιστώσει πως απεικονίζει µία µέλισσα που έχει πρόσωπο και χαρακτηριστική κόµµωση της εποχής που µοιάζει µε περούκα (δαιδαλική οροφωτή φενάκη). «Πρόκειται για µοναδική απεικόνιση της µέλισσας ως θεάς, η οποία γονιµοποιεί τους ρόδακες που βρίσκονται στο πλάι», εξηγεί ο Νίκος Σταµπολίδης.