ΑΝΤΙΟ ΛΟΥΚΙΑ ΜΑΣ...

Τα πολλά λόγια είναι περιττά σε τέτοιες δύσκολες ώρες. Για ανθρώπους σαν τη Λουκία Ρικάκη που φεύγουν τόσο πρόωρα από κοντά μας δεν μπορεί να βρεθούν οι κατάλληλες λέξεις για να περιγράψουν το μεγαλείο της ψυχής, της δύναμης και του κουράγιου που επέδειξαν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους έως το τέλος τους. Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι πως η σύγχρονη Ελλάδα του πολιτικοκοινωνικού και πολιτισμικού ξεπεσμού έχασε ένα από τα πιο αξιόλογα, δραστήρια, αξιόμαχα, αληθινά και "μη δήθεν" καλλιτεχνικά και πνευματικά της πρόσωπα. Η 50χρονη Λουκία, στο σύντομο πέρασμά της από το μάταιο τούτο κόσμο, πρόλαβε να μας προσφέρει ένα πλούσιο έργο που θα παραμείνει ανεξίτηλο και καίριο σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή και αν μελετηθεί, χωρίς ποτέ η ίδια να επιδιώξει την αυτοπροβολή της και την φτηνή δημοσιότητα του ονόματός της ως είθισται να γίνεται από τους κάθε είδους ψευτοκουλτουραίους μαϊντανούς της εποχής μας:

K ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο ς - Σκηνοθεσία - ταινίες μεγάλου μήκους:

2010 ΕΙΣΑΙ Ο ΚΑΦΡΕΦΤΗΣ ΜΟΥ σε στάδιο παραγωγής

2007 ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΠΛΗΓΩΣΕΣ σπονδυλωτή ταινία, 4 σκηνοθέτες

2000 NYXTEΣ KΩMΩΔIAΣ-H TAINIA http://www.standupcomedy.gr/

1998 ΣYMΦΩNIA XAPAKTHPΩN Worldfest Houston Bronze Award

1994 KOYAPTETO ΣE 4 KINHΣEIΣ - 2 κρατικά βραβεία

1990 TAΞIΔI ΣTHN AYΣTPAΛIA

Nτοκυμαντέρ - Μεγάλου μήκους:

2009 Η ΑΠΟΔΟΧΗ ..ΠΟΙΟΣ ΑΕΡΑΣ ΜΑΣ ΕΦΕΡΕ ΕΔΩ;

2009 ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ

2007 ΗΤΑΝ ΝΑ ΦΥΓΩ

2006 Tα ΚΟΙΝΑ Τι κοινό έχουμε

2004 Ο ΑΛΛΟΣ

2003 TO AIΓAIO MEΣA AΠO TA ΛOΓIA TΩN ΠOIHTΩN Bραβείο AΓΩN- YΠΠO

2003 NYXTEΣ KΩMΩΔIAΣ Nο2 - Nο 3 -Nο 4

2002 TA ΛOΓIA THΣ ΣIΩΠHΣ - Βραβείο καλύτερου Περιγραφικού ντοκιμαντέρΦεστιβάλ Καλαμάτας - Βραβείο φεστιβάλ Eπιστημονικού Kινηματογράφου Hungarywww.wordsofsilence.gr

2003 βραβειο φεστιβαλ Eπιστημονικου Kινηματογραφου Hungary 2003www.wordsofsilence.gr

1990 ΣTA IXNH TΩN APΓONAYTΩN 60'

Ταινίες - Μικρού Μήκους:

2007 ΚΑΤΑ ΜΟΝΑΣ ΗΔΟΝΕΣ

2006 ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΟΙ

2002 ΠAPAΘYPO XPONOY

2000 TΩPA ΠIA TAΞIΔEYOYME - B' Βραβείο Mικροσινεμά

1998 AΓKAΛIAZΩ TO ΔENTPO - Lille festival first Prize

1999 ANOIΞE MIA ΠOPTA

1983 ΘEΣΣAΛONIKEΣ

1981 O ΠEPIΠATOΣ THΣ ΣOYZY

Nτοκυμαντέρ - Μικρού Μήκους:

2008 ΜΙΚΡΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΞΙΖΟΥΝ

2000 ΠΛAΣTOΓPAΦHMENEΣ ΠPOΣΔOKIEΣ 30’

1989 MAPIA ΦAPANTOYPH ΛEO MΠPOOYEP 30'

1993 O ΘHΣAYPOΣ TOY ΠPIAMOY 30’

1992 O XOPOΣ TON 20ο AIΩNA 55'

1992 ΠPEΛΛOYΔIO ΣTHN AΦPIKH

1993 APXAIO ΔPAMA ΣYΓXPONEΣ OΠTIKEΣ 55'

1986 TO TAΞIΔI TOY ΔIONYΣOY 60'

1987 TO MONOΠATI ΣTHN INΔIA 14’

1988 BAKXEΣ 80'

1992 KAΛΛITEXNEΣ KAI ΠOΛITIKOI APXITEKTONEΣ THΣ NEAΣ EYPΩΠHΣ 60'

1991 HΛEKTPONIKH EIKONA - Ντοκιμαντέρ για το Φεστιβάλ Φερράρα 30'

1985 TO ΦEΣTIBAΛ TOY ΛOKAPNO 55'

Θέατρο :

1995 OPΓIA του Παζολίνι - Διασκευή-σκηνοθεσία στο Θέατρο Eλυζέ

1996 ΣOYPEAΛEPΩΣ - Πρωτότυπο έργο, συγγραφή-σκηνοθεσία, στο Θέατρο Φούρνος

1997 MOYΣIKH ΔYO - Της M.Nτύρας, μετάφραση-σκηνοθεσία, στο Θέατρο 104

1998 TO ANΘIΣMA THΣ ΘAΛAΣΣAΣ - Πρωτότυπο έργο, συγγραφή-σκηνοθεσία, Θέατρο 104 1998 OΔYΣΣEΩΣ ΔIAΛOΓOI - Πρωτότυπο έργο, διασκευή-σκηνοθεσία, στο Μέγαρο Μουσικής

1995-2003 NYXTEΣ KΩMΩΔIAΣ , στο Θέατρο 104 και στο Comedy Club -http://www.standupcomedy.gr/ ,

Τηλεόραση - Παραγωγή για την τηλεόραση των εξής σειρών πάνω στην τέχνη και σκηνοθεσία σε επιμέρους ενότητες των σειρών:

2003-2005 100% KΩMΩΔIA εκπομπή κωμωδίας Star Channel

1996 ZAΠ 13 επεισοδια X30’ ET1 1995 AΛHΘINEΣ IΣTOPIEΣ 13 επεισόδια X90’ ET2

1993 NTOKYMANTAIP ΣOK 26 επεισόδια X 90’ ΣKAI

1993 ΣTH ΦAPMA TΩN ANΘPΩΠΩN 26 επεισοδια X 90’ ΣKAI

1992 ΨHΦIΔΩTO Τηλεπεριοδικό πολιτισμού 43 επεισοδια X 30’ ET2

1992 DANCE PLUS Σύγχρονοι Έλληνες χορευτές και χορογράφοι 45’

ET2 1991 TRAVEL ART Ταξίδια τέχνης ,η τέχνη του ταξιδιού 60 X 5’ ET2

1993 92,9 Ευρωπαϊκό τηλεπεριοδικό για νέους ET1

1992 ΣTHN TPEΛΛA THΣ ΔIAΦHMIΣHΣ με τον Γιώργο Βέλτσο 26 X 30’ ET1

1993 MAΓEIPIKH TEXNH 26 X 30’ ET1

1994 52 Τηλεπεριοδικό πολιτισμού 12 X 52’ ΣKAI 1992 Έλληνες καλλιτέχνες στη Σουηδία E.T.1 60’

1994 Πως είναι τα παιδιά 6 X 30’ ET1

1993 Τα Βασιλικά Μπαλέτα της Φλάνδρας 120’ E.T.1

1990 Σάκης Σουντουλίδης 30’ ET1

1991 Εικόνες Βίας και πολέμου στο μεσογειακό θέατρο 6 X 30’

1995 Κινηματογραφικό περιοδικό για το Γερμανικό κανάλι 30’ WDR

1995 ΣTA MONOΠATIA TΩN TPAΓOYΔIΩN για τους Aμποριτζινις 30’ RTP

1995 ENA ΦEΣTIBAΛ ΣTO ΠEPIΘΩPIO 30’ στην Aυστραλια

1985-1987 Εβδομαδιαία εκπομπή XPΩMATA E.T.1 72 επεισόδια X 60’

1995 EΛΛHNEΣ ΣTHN AYΣTPAΛIA τηλεοπτικη σειρα 4 επεισοδίων

1989 ΓIΩPΓOΣ KΩΣTAKHΣ ντοκιμαντέρ 30’ ET1

1990 ΣEPKΓEI ΠAPATZANΩΦ Κανάλι Τέχνης Oλλανδια,30’ SVT Σουηδία

1983 HXOXPΩMA Eβδομαδιαία εκπομπη για τη μουσική ροκ 13 X30’ E.T.2

1982 EΔΩ KAI ΣHMEPA ANOIXTA XAPTIA E.T. βοηθός παραγωγής

Παραγωγή -Συμπαραγωγές με εξωτερικό:
1992 ΠEΘAMENO ΛIKEP για την European Coproduction Association
LES ROUTES DE LA SOIE σειρά ντοκυμαντέρ για την UNESCO και τη RAI
VIVA MIKIS ντοκυμαντέρ για τη WDR
TO PEMΠETIKO ΣTH ΣYΓXPONH EΛΛAΔA ντοκυμαντέρ για το CHANNEL 4
THE LAND OF EUROPE σειρα με 10 χώρες συντονιστής το CHANNEL 4
TIME CODE σειρά με 15 χώρες συντονιστής το ZDF
MOYΣIKEΣ THΣ MEΣOΓEIOY με τα Γαλλικό κανάλι LA SEPT
LES EUROPEENES με τα κανάλια ZDF,ANTENNE 2,CHANNEL 4,ORF,SSR κά
EXTRA με τα κανάλια BBC,RAI,SVT,WDR,ANTENNE 2
CONTACT με τη Bελγική εταιρεία C9I COMMUNICATION
H άνοδος των γυναικών στην εξουσία με την FR3
VILLAGE VOICES με την Transatlantic
LES MIGRATEURS με την FR3
MARIA CALLAS COMMEMORATION CONCERT Κονσέρτο σε ζωντανή μετάδοση με την RAI
JUNIOR με 7 Ευρωπαϊκά κανάλια
THE DREAM OF THE BUTTERFLY by Marco Bellochio RAI, Pierre Grise France, Waka Switzeland
UN BRUIT QUI REND FOU Nomad Films

ΒΙΒΛΙΑ:
Μεταφραστική εργασία:
1987 A.A.MILN "Το σπίτι στη γωνιά του Πουφ" Εκδόσεις Καστανιώτη
1988 ORTON "THE ORTON DIARIES" Εκδόσεις Καστανιώτη
1997 Mάργκεριτ NTYPAΣ “Μουσική Δύο άνθρωποι αγαπήθηκαν και..” θεατρικό Εκδόσεις Καστανιώτη
1999 Tρέβορ ΓKPIΦIΘΣ “Οι Κωμικοί “ θεατρικό, Mπλε Εκδόσεις

Συγγραφή:
1994 “KOYAPTETO ΣE 4 KINHΣEIΣ" σενάριο, Εκδόσεις Καστανιώτη
1995 “ΣOYPEAΛEPΩΣ “ θεατρικό, Εκδόσεις Καστανιώτη
1996 “Σ’ αγαπώ γιατί...” λεύκωμα, Εκδόσεις Καστανιώτη
1996 ‘Σ’ αγαπώ ακόμα πιο πολύ...” λεύκωμα, Εκδόσεις Καστανιώτη
1997 “Σου γράφω γιατί σ’ αγαπώ” λεύκωμα, Εκδόσεις Καστανιώτη
1999 “ΣYMΦΩNIA XAPAKTHPΩN” σενάριο, Mπλε Εκδόσεις
1999 “Ένα μήνυμα για σένα” λεύκωμα, Εκδόσεις Λιβάνη
2006 ΚΡΑΤΗΣΕ ΜΕ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ
2009 ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ:
2006 ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΜΠΑΝΙΑ
1996 Διεθνής συνάντηση μουσικής Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών
1997 Διεθνής συνάντηση Αρχαίου Δράματος Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών
1995 Διεθνής συνάντηση χορού Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών
1999 Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το παιδί και τα μέσα επικοινωνίας Ευρωπαϊκό Κέντρο Παιδικής Τηλεόρασης

ΣΕΝΑΡΙΑ:
1984 NYXTΩNEI ΣTA ΓIANNENA ντοκιμαντέρ δραματοποιημένο E.T.1
1984 MOTOΣYKΛETTIΣTEΣ ντοκιμαντέρ 1984 E.T.1
1998 ΣYMΦΩNIA XAPAKTHPΩN
1994 KOYAPTETO ΣE 4 KINHΣEIΣ
1989 TAΞIΔI ΣTHN AYΣTPAΛIA
1999 ANOIΞE MIA ΠOPTA
1981 O ΠEPIΠATOΣ THΣ ΣOYZY

Eκπαιδευτικη δραστηριοτητα:
• Δίδαξε ηθοποιούς στο “Εργαστήρι” του Βασίλη Διαμαντόπουλου
• Δίδαξε στα σεμινάρια του οίκου Christies στην Ελλάδα
• Υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων της IYF International Youth Federation
•Tutor στα εκπαιδευτικά προγράμματα στελεχών στο European Youth Center του Συμβουλίου της Ευρώπης
• Συντονιστής του προγράμματος έρευνας για τα οπτικοακουστικά στην παιδεία Συμβούλιο της Ευρώπης 1990
• Μέλος της επιτροπής εκπαίδευσης European Youth Forum
•Συντονιστής επιτροπής και μέλος επιτροπής για την σύνθεση του αναλυτικού προγράμματος νέων μαθημάτων για τον OEEK 1999
• Δίδαξε στα Σεμινάρια του EOMMEX 2000 για νέους παραγωγούς
• Υπεύθυνη κινηματογράφου σε σεμινάρια εκπαιδευτικών του προγράμματος MEΛINA 2000

Aλλες δραστηριοτητες:
• Ίδρυσε και Διηύθυνε την έκδοση του μηνιαίου περιοδικού για τις τέχνες METPO -1985
• Δημοσιογράφος - καλλιτεχνικό ρεπορτάζ σε εφημερίδες KAΘHMEPINH, ΠPΩTH και περιοδικά ANTI, ΣYΓXPONOΣ KINHMATOΓPAΦOΣ,TAXYΔPOMOΣ,MIA, TETAPTO, ENA
• Ανταπόκριση από την Ελλάδα για τα περιοδικά TV WORLD, TBI
• Μέλος της Ένωσης Ξένων ανταποκριτών.
• Υπεύθυνη των προγραμμάτων κινηματογράφου στο YΠOYPΓEIO NEAΣ ΓENIAΣ 1983-4
• Υπεύθυνη διεθνών σχέσεων του ΦEΣTIBAΛ KINHMATOΓPAΦOY 1986-1991
• Ιδρυτικό Μέλος, Μέλος του ΔΣ του Σωματείου Ελλήνων Σκηνοθετών και Παραγωγών Κινηματογράφου
• Ιδρυτικό Μέλος ,Μέλος ΔΣ Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας KENTPO ΛOΓOY KAI TEXNHΣ 104
• Ιδρυτικό Μέλος της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας APXIΠEΛAΓOΣ
• Μέλος της Ειδικής Επιτροπής Νομοθετικής Προσαρμογής Κινηματογραφίας YΠΠO 94
• Μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του YΠΠO για τον Κινηματογράφο 1997-2001
• Ιδρύτρια και Καλλιτεχνική διεύθυνση Διεθνούς Φεστιβάλ ΡΟΔΟΥ ECOFILMS από 2001 www.ecofilms.gr
• Ιδρύτρια και Καλλιτεχνική διεύθυνση Διεθνούς Φεστιβάλ ΚΩ από 2009 www.healthfilmfestival.gr
• Συντονισμός του Τμήματος EΛΛHNIKΩN TAINIΩN Φεστιβάλ Κινηματογράφου 2000-4
• Μέλος κριτικής επιτροπής σε διεθνή φεστιβάλ PRIX EUROPA,POZNAN, MONTREUX, ΤΕΡΓΕΣΤΗ, BANJA LUKA, EFC ABU DHABI, BEIRUT,ZLIN ΤΣΕΧΙΑ,ΤΟΡΙΝΟ,ΤΕΡΓΕΣΤΗ,ΓΚΟΑ, ΙΣΦΑΧΑΝ
• Υπεύθυνη Οπτικοακουστικών και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων INTERNATIONAL YOUTH FEDERATION for environmental studies Δανία
• Πρόεδρος του EUROPEAN PRODUCERS NETWORK
• Μέλος ΔΣ του EURO AIM Πρόγραμμα Διανομής Κινηματογράφου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πρόγραμμα MEDIA
• Μέλος ΔΣ του MAP ΤV Πρόγραμμα Αρχείων Κινηματογράφου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πρόγραμμα MEDIA
• Μέλος ΔΣ του DOCUMENTARY Πρόγραμμα Ντοκιμαντέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πρόγραμμα MEDIA
• Συντονίστρια του Βαλκανικού Ταμείου Σεναρίων the Balkan Fund του φεστιβάλ Kινημ. Θεσσαλονίκης
• Υπεύθυνη επιλογής ταινιών ντοκιμαντέρ στο Διεθνές φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ντουμπάι

επίσημο site: http://www.luciarikaki.gr/

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ: Αρχαία μυστικά από την άγονη γραμμή

της Μαίρης Αδαμοπούλου από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" 7/12/2011

Με την πρώτη ματιά μοιάζει αδιάφορη. Μια συνηθισμένη ενεπίγραφη στήλη που χρονολογείται στο 202-1 π.Χ. Αν διαβάσει όμως κάποιος το περιεχόμενό της, θα διαπιστώσει πως είναι ένα από τα πιο επίκαιρα αρχαία ευρήματα. Διότι στη λίθινη επιφάνειά της είναι γραμμένη η επίδοση - πρακτική που είχε καθιερωθεί στην αρχαία Ελλάδα - με την οποία απευθυνόταν έκκληση στους πολίτες σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης να συνεισφέρουν τουλάχιστον από 50 δρχ. Οποιαδήποτε ομοιότητα με τη σημερινή κατάσταση είναι εντελώς συμπτωματική...
Είναι ένα μόνο από τα 390 κρυμμένα μυστικά που έχουν βρει θέση στις προθήκες του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με αφορμή την έκθεση «Αγονη Γραμμή», που φέρνει για πρώτη φορά στην Αθήνα ευρήματα από το Καστελλόριζο, τη Σύμη, τη Χάλκη, την Τήλο και τη Νίσυρο σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και επιμελήθηκαν ο διευθυντής του Μουσείου Νίκος Σταμπολίδης μαζί με τον αρχαιολόγο Γιώργο Τασούλα.
Η μαρμάρινη βάση ενός αγάλματος που θυμίζει πλώρη πολεμικού πλοίου από τη Νίσυρο. Ευρήματα από το σπήλαιο Χαλκαδιό της Τήλου, όπου νάνοι ελέφαντες έζησαν κι εξαφανίστηκαν μόλις πριν από 3.500 χρόνια, μια στλεγγίδα που σώζει πάνω της ίχνη υφάσματος (300-275 π.Χ.), καμένα σύκα που βρέθηκαν σε τάφο (700-680 π.Χ.), μια φιάλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. που έχει ακόμη πάνω της τα σημάδια επισκευής της είναι μερικές μόνο από τις μοναδικές αρχαιότητες που χρονολογούνται από τη Νεολιθική Εποχή έως τον 19ο αι. μ.Χ. και εκτός των άλλων δίνουν σαφές πολιτικό μήνυμα σε όσους επιχειρούν να αμφισβητήσουν την ελληνική διαχρονική παρουσία στην περιοχή.
Μια έκθεση που δίνει μια ενδιαφέρουσα γεύση των νησιών και που αποδεικνύει πως «το Αιγαίο διαθέτει όλα τα αγαθά, όλες τις χάρες, καθώς είναι γεμάτο από λιμάνια, ιερά, αυλούς και παιάνες, από πηγές και ποτάμια», όπως ανέφερε η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΤ Λίνα Μενδώνη, κάνοντας αναφορά στον φιλόσοφο του 2ου αι. μ.Χ. Αίλιο Αριστείδη.
Σε συνεργασία, δε, με εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, οι επισκέπτες - μαθητές θα μπορούν να επικοινωνούν με μαθητές στα νησιά κι οι μαθητές από τα νησιά να «δουν» την έκθεση.

ΤΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ, ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Ο ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Γ.ΣΕΦΕΡΗ – Ν.ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ Μ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ

Το εν λόγω δημοσίευμα έχει μεταφερθεί αυτούσιο από τις προσωπικές μου προπτυχιακές εργασίες που παρέδωσα κατά τη διάρκεια παρακολούθησης της ΘΕ ΕΛΠ30 του Ε.Α.Π. για το ακαδημαϊκό έτος 2010 - 2011.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του ΄30 θα αποτελέσει τόσο για την Ελλάδα όσο και για ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη την αρχή μίας μακράς περιόδου βίαιων πολιτικοκοινωνικών και εθνικών συγκρούσεων. Στον αντίποδα των δραματικών αυτών εξελίξεων ο Μοντερνισμός στη λογοτεχνία θα έλθει όχι μόνο για να αντικαταστήσει τα υπάρχοντα αισθητικά ρεύματα αλλά και για να προταχθεί ιδεολογικά ενάντια στον παραλογισμό της εποχής.

Με αφορμή τα αναφερόμενα και λαμβάνοντας υπόψη τα ποιήματα Η τελευταία μέρα από τη συλλογή Ημερολόγια Καταστρώματος Α΄ (1940) του Γ.Σεφέρη, Ποίηση 1948 από τη συλλογή ΕΛΕΥΣΙΣ (1948) του Ν.Εγγονόπουλου και Κι ήθελε ακόμη από τη συλλογή Η Συνέχεια (1954) του Μ.Αναγνωστάκη, σκοπός της εργασίας μας στην πρώτη ενότητα είναι ο σχολιασμός της τεχνοτροπικής και μορφολογικής απόδοσης των έργων. Ολοκληρώνοντας με τη δεύτερη και τελευταία ενότητα θα προσπαθήσουμε συγκριτικά αφενός μεν να παρουσιάσουμε τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνεται το ιστορικό παρελθόν ή παρόν και στα τρία ποιήματα, αφετέρου δε να εντοπίσουμε τον ιδεολογικό προβληματισμό που αναπτύσσεται γύρω από τη σύγχρονή τους πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα.

ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΡΕΥΜΑΤΑ

Η επιστροφή στη λαϊκή παράδοση, η πορεία σε έναν αμιγή εθνοκεντρικό φυλετικό, γεωγραφικό και πολιτικό προσανατολισμό και η έλευση του Μοντερνισμού στον χώρο των τεχνών θα αποτελέσουν τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ευρώπης του Μεσοπολέμου. Στη συνέχεια ο τροφοδοτούμενος εθνικισμός που θα εκθρέψει ποικίλα φασιστικά καθεστώτα και μιλιταρισμούς σε συνδυασμό με την υποτονική, αν όχι παθητική τουλάχιστον αρχική στάση της ΕΣΣΔ, θα οδηγήσουν αναπόφευκτα την ανθρωπότητα στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και στη συνεπακόλουθη επιβολή μίας ειρήνης ζυγισμένης στα μέτρα και τα σταθμά των τριών Μεγάλων Συμμαχικών Δυνάμεων.

Από την άλλη πλευρά η Μεσοπολεμική Ελλάδα ακόμα συλλέγει τα συντρίμμια της Μικρασιατικής πανωλεθρίας αναζητώντας για πολλοστή φορά τη δικής της εθνική και πολιτισμική ταυτότητα. Αυτή όμως την φορά η παλινόρθωση του έθνους δεν σχεδιάζεται επάνω σε μεγαλεπήβολα επεκτατικά σχέδια όπως νωρίτερα αλλά βασίζεται στη δημιουργία μίας μεγαλόπνοης ελληνικής πνευματικής ηγεμονίας[1]. Ακολουθώντας τις προκλήσεις των καιρών και διαρρηγνύοντας τη σχέση της με τον Καρυωτακισμό και τον Καβαφισμό, η Γενιά του ΄30 έρχεται για να προσφέρει στην ποίηση την εκφραστική ανανέωση έναντι στο λογοτεχνικό παρόν[2] προσπερνώντας τα ψεύτικα στολίδια άλλων εποχών και υιοθετώντας τις ριζοσπαστικές αλλαγές των μοντέρνων ευρωπαϊκών αισθητικών ρευμάτων[3].

Η ελληνική όμως avant-garde θα ταυτιστεί έως και το 1940 μόνο με την τεχνοτροπία και όχι με την ιδεολογία του Μοντερνισμού[4] αφού σε καμία περίπτωση δεν παρουσίασε αντιαστικές συμπεριφορές όπως ο γαλλικός Υπερρεαλισμός[5]. Δεν θα μπορούσε να συμβεί άλλωστε κάτι διαφορετικό, καθώς η Μεταξική δικτατορία του ΄36 επέβαλλε τον ελληνοκεντρικό μοντερνισμό σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής του τόπου αφαιρώντας ταυτόχρονα το δικαίωμα σε αντίθετες φωνές, ιδίως του αριστερού χώρου, να εκφράσουν τη δυσανεξία τους προς τους αστικούς θεατρινισμούς των εισηγμένων Ευρωπαϊκών ρευμάτων[6]. Παρόλα αυτά η Κατοχή ,ο Εμφύλιος και η Μεταπολεμική περίοδος θα καταστούν σημεία – σταθμοί για την ιδεολογική και αισθητική μετεξέλιξη της ελληνικής ποίησης.

Ακολουθώντας τις επιρροές του αγγλοσαξονικού μοντερνισμού και συγκεκριμένα των Eliot και Pound Η τελευταία μέρα θα κινηθεί δραματικά και χαμηλόφωνα λειτουργώντας περισσότερο σαν απόσπασμα αρχαίας τραγωδίας παρά σαν λυρικός λόγος[7] προφητεύοντας το μέλλον της Ελλάδας από το 1940 και έπειτα. Ως εκ τούτου θα εμφανιστούν κατά σειρά ένας ανώνυμος σιωπηρός χορός που μόνο συλλογίζεται (στιχ.1), ο προεξέχων του χορού που φωνάζει δυνατά και εις διπλούν (στιχ.2,6) και οι πρωταγωνιστές του έργου που αποτελούνται από τα βωβά αλλά χειρονομούντα πρόσωπα των στρατιωτών (στιχ.5), την ανήσυχη «φίλη» (στιχ.11,14), το ανώνυμο «ζευγάρι» (στιχ.29) αλλά και τον αφηγητή – παρατηρητή- σκηνοθέτη. Πέρα των προσώπων και της δημιουργίας ενός δραματικού τοπίου που πλάθεται μέσω της τονικότητας του φωτός (στιχ.4,22,31) αλλά και του ίδιου του συμβάντος (στιχ.5-15), οι διπλές και τριπλές επαναλήψεις λέξεων και εκφράσεων («θάνατος», «άλλη αυγή»)[8] φανερώνουν έναν όψιμο Συμβολισμό που αναδεικνύει τη σκοτεινότητα και την απέλπιδα πραγματικότητα ενώ οι μνείες σε αρχαία και μεσαιωνικά ιστορικά γεγονότα και καταστάσεις («Σταυροφοριών», «Σαλαμίνα», «λατομεία»)[9] αλλά και το άκουσμα ενός τραγουδιού που παραπέμπει υπαινικτικά (allusion)[10] στη δημοτική παράδοση (στιχ.27) αποτελούν τη γεφυροποιό οδό ανάμεσα στη σύγχρονη Ελλάδα και στο παρελθόν της .

Μορφολογικά το ποίημα κινείται στα πρότυπα του Μοντερνισμού και γενικότερα στην φυσιογνωμία της Γενιάς του ΄30 χρησιμοποιώντας τον ελεύθερο στίχο και τη συλλαβική - στροφική ασυμμετρία χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως καταφεύγει νοηματικά στην εξεζητημένη αυτόματη γραφή. Ο λόγος εμφανίζεται αφηγηματικός, λιτός, δωρικός[11], αντιποιητικός (στιχ.30-31), ενδεδυμένος με κοφτούς διαλόγους (στιχ.11-14) και έντονους προσωπικούς μονολόγους (στιχ.7-10)[12] επιτείνοντας ακόμα περισσότερο την πεζότητα και τη ζοφερότητα της κατάστασης. Γλώσσα του ποιήματος είναι η δημοτική, σύμφωνα και με τις νουθεσίες του Μεταξικού εκπολιτισμού, ενώ εμπεριέχονται και λέξεις ιδιωματικές («γρέγος»)[13] φανερώνοντας το πολυγλωσσικό συγκερασμό ανάμεσα στο μοντέρνο και το παλιό[14].

Εν συγκρίσει με την Τελευταία ημέρα το ποίημα Ποίηση 1948 μορφικά αποκαλύπτεται περισσότερο τολμηρό και πολύ πιο κοντινό στο καλλιτεχνικό κίνημα του Υπερρεαλισμού. Στίχοι στενοί[15] σχεδόν μονολεκτικοί (στιχ.8,13,14…), απουσία συλλαβικής και στροφικής συμμετρίας, έλλειψη άρθρου από τον τίτλο και απουσία σημείων στίξης (.,) συνθέτουν την μακάβρια φόρμα όλου του έργου θυμίζοντας έντονα αγγελτήριο θανάτου (στιχ.13-14). Μολονότι όμως εντοπίζονται στοιχεία αυτόματης γραφής (στιχ.18) εντούτοις η νοηματική αλληλουχία του ποιήματος δεν είναι άλογη και υπερ-πραγματική αλλά εύηχα ακουστική[16], καθώς αποτυπώνεται ξεκάθαρα ο προβληματισμός γύρω από τα δεινά «του εμφυλίου σπαραγμού»[17] και γύρω από τη θέση της ίδιας της ποίησης (στιχ.4,16). Δύο θέματα δηλαδή που είχαν τεθεί εξαρχής από τον χρονολογημένο τίτλο ανάγοντας το έργο σε ευδιάκριτο ποίημα ποιητικής και κοινωνικοπολιτικής κατεύθυνσης.

Ο λόγος που χρησιμοποιείται είναι λιτός, ακρωτηριασμένος, σχεδόν συλλαβικός και κατακερματισμένος όπως και η ελληνική κοινωνία[18] του 1948, αποδιδόμενος σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση και εκφερόμενος στη δημοτική γλώσσα όπως άλλωστε επέτασσαν και οι καταβολές του Εγγονόπουλου από τη Γενιά του ΄30. Έτσι αν και το ποίημα αισθητικά θυμίζει είτε τον ορθόδοξο Υπερρεαλισμό είτε την Καβαφική ειρωνεία (στιχ.17) και δομή παρόλα αυτά το νεωτερικό μπαρόκ[19] του ύφους του και η απουσία δυσκολίας στο περιεχόμενο του ποιητικού του λόγου το καθιστά απόλυτα συμβατό με την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα του τόπου αποβάλλοντας εξολοκλήρου τα δυσνόητα, για το ευρύ κοινό, μοντερνιστικά κλισέ[20].

Περνώντας στο Κι ήθελε ακόμη… του Αναγνωστάκη τα πρώτα κοινά γνωρίσματα που συναντούμε εν συγκρίσει με τα δύο προηγούμενα ποιήματα είναι η ελευθεριότητα του στίχου, που δηλώνεται αμέσως με την ύπαρξη αποσιωπητικών στον τίτλο, η ανυπαρξία ομοιοκαταληξιών, οι παρεκκλίσεις στη γραμματική έναντι των σημείων στίξης και η ασυμμετρία στίχων και στροφών. Μορφικά δηλαδή γνωρίσματα που φανερώνουν τη συνέχεια του ελληνικού μοντερνισμού της Γενιάς του ΄30 και στην μεταπολεμική ποίηση. Το ποίημα όμως δεν θα περιοριστεί μόνο σε αυτά τα αισθητικά χαρακτηριστικά. Σκοπός άλλωστε των μεταπολεμικών ποιητών ήταν η σύνδεση της τέχνης τους με την ιστορικοπολιτική πραγματικότητα της εποχής και τη μεταλαμπάδευσή της στον απλό λαό[21]. Έτσι από τη μείξη παλαιότερων αλλά και νεότερων καλλιτεχνικών ρευμάτων θα ανακαλύψουμε στο ποίημα την ύπαρξη ενός Ρομαντισμού[22] αποδιδόμενου τρυφερά[23] με την μη παραδοχή της «ήττας»[24] και τη συντήρηση της ελπίδας στην τελευταία μονόστιχη στροφή (στρ.3), ενός μακάβριου Σουρρεαλισμού που αποτυπώνεται με άλογες αλλά όχι ασύνδετες και δυσνόητες εικόνες συντεθειμένες από την τριπλή επανάληψη του επιθέτου «κομμένα» και των αντιφατικών ρημάτων «στολίζω», «πλέκω» και «περιμένω» (στιχ.11,12,13), καθώς και ενός διάχυτου Συμβολισμού που αποτυπώνεται σε γνώριμα για την εποχή λεκτικά σύμβολα [25](«τοίχους», «πληγές»…)[26].

Ο λόγος του έργου είναι απλός, καθημερινός, απαλλαγμένος από βαρύγδουπες εκφράσεις, τονικά απαισιόδοξος αλλά αισθητά αισιόδοξος (στιχ.1,14,), πεζόμορφος και βαθύτατα υπαινικτικός (στιχ. 5,7,8) θυμίζοντας έντονα την Καβαφική ποίηση[27]. Επιπροσθέτως η χρήση α΄ ενικού προσώπου («εγώ»)[28] υποδηλώνει την υπαρξιακή αγωνία και αδυναμία του ποιητή να αντισταθεί στη ροή των εξελίξεων[29] ενώ η χρήση της προστακτικής σε β΄ πληθυντικό πρόσωπο («Μιλάτε», «δείχνετε»)[30] που παραπέμπει στην ποίηση του Μαγιακόβσκι[31] αναβιώνει τη συλλογική δράση του παρελθόντος. Τέλος όσον αφορά τη γλώσσα του ποιήματος η δημοτική κυριαρχεί ως λαϊκό όργανο έκφρασης και επαναστατικότητας ενώ η διακριτή παρουσία λέξεων της καθαρεύουσας («πόλις», «πρόγνωσις»)[32] ουσιαστικά χρησιμεύει για τον εμπαιγμό της άρχουσας αστικής τάξης και της γραφειοκρατίας[33].

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Μετά και τη γραμματολογική εξέταση των τριών ποιημάτων που παρακολουθήσαμε στην α΄ ενότητα καταλήγουμε στην άποψη ότι εκτός των όμοιων ή διαφοροποιημένων αισθητικών αρχών που εντοπίσαμε το γεγονός του θανάτου, που είτε δηλώθηκε ευθαρσώς ( Η τελευταία μέρα, Ποίηση 1948) είτε περιφραστικά (Κι ήθελε ακόμη…), αποτέλεσε την κοινή θεματική συνιστώσα . Φυσικά ο θάνατος και στα τρία έργα δεν λειτούργησε ως ένα σύνηθες θεματικό μοτίβο με στόχο τη λυρική εκφορά του ποιητικού λόγου. Απεναντίας ο θάνατος αφορούσε συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές της Ελλάδας συνδεόμενος με τη σύγχρονη πραγματικότητα και τις βιωματικές εμπειρίες του εκάστοτε ποιητή μεταλλάσσοντας ουσιαστικά τον έντεχνο λόγο από ποίηση γραφείου σε ποίηση ιστορικής λογοτεχνίας.

Αφορμή για τη σύνθεση του ποιήματος Η τελευταία μέρα, σύμφωνα και με τις ημερολογιακές σημειώσεις του ίδιου του Σεφέρη[34], στάθηκε η εκφορά της σωρού του Ε.Βενιζέλου. Ένα σύγχρονο δηλαδή με τον ποιητή δημόσιο γεγονός που λόγω του κύρους του αποθανόντος και της σπουδαιότητας της νεκρώσιμης τελετής (στιχ.5,15) αποκτούσε αυτομάτως ιστορικό χαρακτήρα. Εκ των πραγμάτων αφενός η κηδεία του πολιτικού στο ποίημα αντιπροσώπευε το ιστορικό παρόν αφετέρου οι παραθέσεις στην αρχαία και μεσαιωνική ιστορία, καθώς και στο δημοτικό τραγούδι, αποτύπωναν το ιστορικό παρελθόν. Το ταξίδι βέβαια του ποιητή στον χρόνο δεν γίνεται για καλολογικούς σκοπούς. Απεναντίας μάλιστα αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία ώστε να δοθούν απαντήσεις σε ερωτήματα[35] που θέτονταν γύρω από τον τιμημένο θάνατο (στιχ.14,16,18), από το ήθος και τον ηρωισμό των σύγχρονων Ελλήνων («σακατεμένο»/ «θυμότανε…ορφανούς»)[36] αλλά και από το κατά πόσον ήταν εφικτό να αποτραπούν ή όχι οι δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον της χώρας («Την άνοιξη, το καλοκαίρι, ραγιάδες…»)[37].

Σε αντιδιαστολή με το Σεφερικό ποίημα , ο θάνατος στην Ποίηση 1948 επεκτείνεται στο σύνολο του ελληνικού λαού («ως αν…θανάτου»)[38], στον ποιητή («τα ποιήματά μου»)[39] και στην ποίηση («δεν είναι εποχή για ποίηση»)[40], καθώς ταλανίζονται αμφότεροι από τα δεινά του Εμφυλίου Πολέμου. Σε σχέση με την Τελευταία μέρα η Ποίηση 1948 θα σταθεί αποκλειστικά και μόνο στο συγκεκριμένο ιστορικό παρόν της Ελλάδας κάτι που δηλώνεται άλλωστε και από τον τίτλο του έργου. Σκοπός του Εγγονόπουλου δεν ήταν να δοθούν απαντήσεις ,προφητείες ή συνειρμικές αλληγορίες αφού ο σπαραγμός ήταν ήδη παρών και παντού. Αντιθέτως μέσα από την παρωδία[41] του ιστορικού παρόντος καυτηριάζεται η λειτουργία του ποιητικού παρόντος (στιχ.3-4,19-23) έναντι του θανάτου.

Εν συγκρίσει με τα άλλα δύο ποιήματα στο Κι ήθελε ακόμη… η πολιτικοστρατιωτική και ιδεολογική «ήττα»[42] της Αριστεράς που ήταν ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της Μεταπολεμικής Ελλάδας[43] θα παρουσιαστεί ως ένα φαινόμενο εν εξελίξει . Ως εκ τούτου το ιστορικό παρελθόν που φανέρωνε συλλογική και πολιτική πράξη θα εννοηθεί μέσα από το θάνατο των συντρόφων («κομμένα χέρια…/κομμένα κρανία»)[44] και την πτώση των αξιών («Θα πέσει η πόλις»)[45] ενώ το ιστορικό παρόν και μέλλον θα συνδεθεί με τον τελευταίο επιζώντα («εγώ»)[46] που μάχεται για τη διαιώνιση των αγώνων και των ιδεών (στιχ.10) σε μία εποχή μάλιστα όπου η αμφισβήτηση προς στο Σταλινισμό είχε ήδη προκαλέσει εσωτερικούς τριγμούς στους κόλπους της Αριστεράς[47].

Εκτός από το ποικιλόμορφα αποτυπωμένο ιστορικό παρόν-παρελθόν και ενίοτε προβλεπόμενο μέλλον που είδαμε θα εκπορευθούν κι ανάλογοι ιδεολογικοί προβληματισμοί μέσα από το περιεχόμενο αλλά και τον αισθητισμό των έργων . Το διάστημα άλλωστε από την Μεταξική δικτατορία του 1936 έως και την Μεταπολίτευση του 1974 ευνοούσε την καλλιέργεια μίας ποίησης με υπαρξιακές ,ηθικοπολιτικές ή αμιγώς πολιτικές προεκτάσεις[48]. Μία γρήγορη ματιά μάλιστα στους τίτλους των ποιημάτων σε συνάρτηση με τους τίτλους των συλλογών στις οποίες περιέχονταν αφήνει να εννοηθεί πως η ποίηση δεν αποτελεί πλέον μέσο τέρψης αλλά μέσο έκφρασης συλλογικών ή ατομικών αγωνιών.

Η ναυτικού τύπου ονομασία της συλλογής Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄ θα συνδυάσει τα νοερά ταξίδια στη θάλασσα με τις περιπλανήσεις της ελληνικής κοινωνίας στην ιστορία της υπό το βάρος του τετράχρονου φασιστικού καθεστώτος και υπό της απειλής ενός ακόμη Παγκοσμίου Πολέμου. Συμπερασματικά Η τελευταία ημέρα ,που είχε λογοκριθεί και εξαιρεθεί της εκδόσεως[49], έθετε τέρμα στα πρώτα αυτά νοσταλγικά ταξίδια αποχαιρετώντας τις μνήμες του αστικού φιλελευθερισμού, καταδικάζοντας τα πολιτικά δρώμενα της εποχής[50] και προμηνύοντας τα δεινά της επόμενης ημέρας. Με σαφώς υπερρεαλιστικό τρόπο η συλλογή ΕΛΕΥΣΙΣ τιτλοφορείται επιτηδευμένα με κεφαλαιογράμματα ώστε να καταργήσει τα σημεία τονισμού. Έτσι σε συνδυασμό με το ποίημα Ποίηση 1948 είτε υπονοείται το πέρασμα (έλευσις) της ποίησης στο θάνατό της είτε της μύησής της (Ελευσίς) στην αντιποίηση. Όσον αφορά τη συλλογή Η Συνέχεια και το ποίημα Κι ήθελε ακόμη… η λεκτική συνάφεια των δύο τίτλων φανερώνει τη διάρκεια ενός ιδεολογικού αγώνα που είχε ξεκινήσει κάποτε και συνεχίζει ακόμη.

Ανεξάρτητα όμως από τους τίτλους των ποιημάτων και των συλλογών τους Η Τελευταία μέρα στοχεύει να αναδείξει τη θανάσιμη μοίρα του ανθρώπου μέσα στην ιστορία καθώς ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον ποιητή, παραμένει απλός θεατής και όχι πρωταγωνιστής με αποτέλεσμα να συντρίβεται στο πέρασμά της[51]. Ως εκ τούτου η αναπόφευκτη υποταγή στην μοίρα σε συνδυασμό με τον μοντέρνο αισθητισμό, την ανάσυρση μνημών του παρελθόντος και της αξίας της ζωής που καταφαίνεται ακόμα και στα πιο πεζά πράγματα («κεφαλόβρυσα», «σπίτι»)[52] θα συνθέσουν την ιδεολογική νεοτραγικότητα του ποιήματος[53]. Μίας τραγικότητας δηλαδή απόλυτα ταυτισμένης με τα δημόσια δρώμενα του Ελληνισμού η οποία έρχεται να δώσει την απάντηση στο μακραίωνο Ομηρικό ερώτημα του ένδοξου ατομικού (ιδιωτικού βίου) θανάτου μέσα από το δικαιωμένο θάνατο ενός τιμημένου προσώπου του δημοσίου βίου[54], όπως ήταν ο Βενιζέλος.

Από την τραγικότητα και την ανθρώπινη θανάσιμη μοίρα, η Ποίηση 1948 ιδεολογικά κινείται στην άποψη πως η ίδια η ποίηση υπάρχει μόνο ως αμφισβήτηση και ως προβληματική του εαυτού της[55]. Η τέχνη δηλαδή και συγκεκριμένα η ποίηση δεν βοηθά τον άνθρωπο για το πώς θα ζήσει αλλά για το πώς θα πεθάνει. Ο θάνατος, η πρωταρχική πηγή της ανθρώπινης γνώσης, γίνεται καθημερινό βίωμα μέσα στη δίνη του αλληλοσπαραγμού με την τέχνη να αποτελεί το προστάδιό του. Παρόλη όμως τη διάχυτη επικράτηση ενός δραματικού ρεαλισμού που μεταμορφώνει αισθητικά το ποίημα σε θανατογραφία και τις διακηρύξεις περί αντιποίησης ή οριστικής παύσης της ποιητικής λειτουργίας στη δύσκολη αυτή χρονική στιγμή(«τούτη η εποχή»)[56], η ίδια η σύνθεση του ποιήματος από τον Εγγονόπουλο αλλά και η μαρτυρία πως συνεχίζονται να γράφονται λίγα ακόμα έργα έρχονται να ανατρέψουν όλα όσα υποστηρίχθηκαν πριν.

Τελειώνοντας με το Κι ήθελε ακόμη… η ποίηση της ήττας θα αποδοθεί αισθητικά μέσα από τη διάφανη Καβαφική ειρωνεία που προκαλεί την ανθρώπινη συμπάθεια για τους χαμένους στις μάχες της ιστορίας[57]. Μίας ήττας που δεν περιορίζεται μόνο στον χώρο της ελληνικής αριστεράς αλλά περιλαμβάνει όλη την ανθρωπότητα που βγαίνει πληγωμένη από τον πόλεμο και διαψευσμένη από μία φρούδα ειρήνη [58]. Μέσα λοιπόν από τον υποκειμενικό πεσσιμισμό [59] της εποχής και την ιδεολογική συνείδηση της ποιητικής ηθικής το έργο μετατρέπεται σε ποίημα πολιτικής ηθικής ασκώντας έντονη κριτική έναντι της πειστικότητας των οραμάτων του παρελθόντος που ποτέ δεν ήλθαν αλλά και που ποτέ δεν εγκαταλείφθηκαν, καθώς και έναντι του αφηγητή-επιζώντα ο οποίος αναλαμβάνει ατομικά πια και όχι συλλογικά την ευθύνη για τη διαφύλαξη των αξιών[60]. Επιπροσθέτως η αιρετική στάση του ποιητή σε κομματικές και καλλιτεχνικές συστρατεύσεις, καθώς και στο πεπαλαιωμένο αντιστασιακό πνεύμα [61]προσφέρουν τη δυνατότητα στην ιδεολογία του μεταπολεμικού αυτού ποιήματος να καταστεί διαχρονική, ζωντανή και πάντοτε επίκαιρη ως προς τους προβληματισμούς της αλλοτριωμένης εποχής μας[62].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μετά και τη σύντομη γνωριμία μας με τα ποιήματα των Σεφέρη, Εγγονόπουλου και Αναγνωστάκη συμπεραίνουμε πως η ελληνική ποίηση σημειώνει σαφή στροφή ως προς στους αισθητικούς και ιδεολογικούς προσανατολισμούς τους ανταποκρινόμενη στις ιστορικές και καλλιτεχνικές προκλήσεις των καιρών. Φυσικά η μεταστροφή της δεν σημειώνεται ακαριαία αλλά σταδιακά προερχόμενη μέσα από το ανανεωτικό κλίμα που χάρισε η Σεφερική ποίηση στη Γενιά του ΄30 που την απέσπασε από το διατεταγμένο ελληνοκεντρικό χαρακτήρα της, καθώς και από την πρόσληψη και μετουσίωση των μοντέρνων Ευρωπαϊκών αισθητικών ρευμάτων στις εκάστοτε ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Τέλος οι βιωματικές εμπειρίες των ίδιων των ποιητών που υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες των σπουδαίων ιστορικών και κοινωνικοπολιτικών γεγονότων που σημειώθηκαν στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως θα χαρίσουν στην ποίηση το ζωογόνο ιδεολογικό και πολιτικοκοινωνικό προβληματισμό που της έλειπε.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, Χρ. Δανιήλ (επιμ.) ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

Αργυρίου, Α. Διαδοχικές αναγνώσεις ελλήνων υπερρεαλιστών, Αθήνα 1983.

Βαλαωρίτης, Ν. «Για το θερμαστή του ωραίου στους κοιτώνες των ένδοξων ονομάτων», Χάρτης, τ.25/26, Αθήνα 1988.

Beaton, R. Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία-Ποίηση και Πεζογραφία 1821-1992, μτφρ.Ε.Ζούργου- Μ.Σπανάκη, Νεφέλη, Αθήνα 1996.

Βιστωνίτης, Α. «Για τον Εγγονόπουλο και τον Υπερρεαλισμό», Χάρτης, τ.25/26, Αθήνα 1988.

Καγιαλής, Τ. «Η Μοντέρνα Ποίηση και η Γενιά του ΄30» στο Λ.Βαρελάς κ.α., Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19^ος & 20^ος αιώνας). Εγχειρίδιο Μελέτης , ΕΑΠ, Πάτρα ²2008.

Καργιώτης, Δ. «…και σαν κάτι να λέη, σαν κάτι να θέλη να πη»: Περί γραφής αυτοματισμός» στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για την Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19^ος και 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

Λεοντάρης, Β. «Η ακαταστασία της ελληνικής μεταπολεμικής ποίησης» στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για την Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19^ος και 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

Λεοντάρης, Β. «Η ποίηση της ήττας» στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για την Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19^ος και 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

Μακρής, Σπ. «Η λογοτεχνική κριτική ως κριτική θεωρία. Ένα σχόλιο πάνω στην περίπτωση του Δημήτρη Ραυτόπουλου», Μανδραγόρας, Τεύχος 30, Αθήνα 2003.

Μαρωνίτης, Δ.Ν. Η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Μελέτες και μαθήματα, Αθήνα 1984.

Μέντη, Δ. Μεταπολεμική Πολιτική Ποίηση: Ιδεολογία και Πολιτική, Αθήνα 1995.

Μέντη, Δ. «Η Μεταπολεμική Ποίηση» στο Λ.Βαρελάς κ.α., Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19^ος & 20^ος αιώνας). Εγχειρίδιο Μελέτης , ΕΑΠ, Πάτρα ²2008.

Μπαλάσκας, Κ. Νεοελληνική ποίηση, Κείμενα, Ερμηνεία, Θεωρία, Αθήνα 1980.

Πολίτης, Λ. Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα ¹⁸2010.

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

Βαγενάς, Ν. «Ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης» Νέοι δρόμοι για την Ιθάκη, δικτυακή πύλη: http://www.greece2001.gr/writers/manolisAnagnostakis.html.

---

[1] Τ.Καγιαλής, «Η Μοντέρνα Ποίηση και η Γενιά του ΄30» στο Λ.Βαρελάς κ.α., Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19^ος & 20^ος αιώνας). Εγχειρίδιο Μελέτης , ΕΑΠ, Πάτρα ²2008, σελ.356.

[2] Στο ίδιο, σελ.354.

[3] Λ.Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα ¹⁸2010, σελ. 280.

[4] R.Beaton, Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία-Ποίηση και Πεζογραφία 1821-1992, μτφρ.Ε.Ζούργου- Μ.Σπανάκη, Νεφέλη, Αθήνα 1996, σελ.199.

[5] Τ.Καγιαλής, ό.π. σελ. 355.

[6] Στο ίδιο, σελ.359.

[7] Στο ίδιο, σελ.345.

[8] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, Χρ. Δανιήλ (επιμ.) ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σελ.438-439.

[9] Στο ίδιο, σελ.439.

[10] Τ.Καγιαλής, ό.π. σελ. 346.

[11] Λ.Πολίτης , ό.π. σελ.282.

[12] Δ.Ν. Μαρωνίτης, Η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Μελέτες και μαθήματα, Αθήνα 1984, σελ.120-121.

[13] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.438.

[14] Τ.Καγιαλής, ό.π. σελ.346.

[15] Α.Βιστωνίτης, «Για τον Εγγονόπουλο και τον Υπερρεαλισμό», Χάρτης, τ.25/26, Αθήνα 1988, σελ.176-191.

[16] Α.Αργυρίου, Διαδοχικές αναγνώσεις ελλήνων υπερρεαλιστών, Αθήνα 1983, σελ. 150-173.

[17] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.470.

[18] Κ.Μπαλάσκας, Νεοελληνική ποίηση, Κείμενα, Ερμηνεία, Θεωρία, Αθήνα 1980, σελ.123-125.

[19] Τ.Καγιαλής, ό.π. σελ. 376

[20] Δ.Καργιώτης, «…και σαν κάτι να λέη, σαν κάτι να θέλη να πη»: Περί γραφής αυτοματισμός» στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για την Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19^ος και 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σελ. 503.

[21] Δ.Μέντη, «Η Μεταπολεμική Ποίηση» στο Λ.Βαρελάς κ.α., Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία (19^ος & 20^ος αιώνας). Εγχειρίδιο Μελέτης , ΕΑΠ, Πάτρα ²2008, σελ. 467.

[22] Στο ίδιο, σελ.467.

[23] Λ.Πολίτης , ό.π. σελ. 335.

[24] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[25] Δ.Μεντή , ό.π. σελ.465.

[26] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[27] R.Beaton, ό.π. σελ 258.

[28] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[29] Δ.Μεντή , ό.π. σελ. 466.

[30] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[31] Δ.Μεντή , ό.π. σελ. 471.

[32] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[33] Δ.Μεντή , ό.π. σελ. 471.

[34] Δ.Ν. Μαρωνίτης, ό.π. σελ. 115-116.

[35] Δ.Ν. Μαρωνίτης, ό.π. σελ. 115-127

[36] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.439.

[37] Στο ίδιο, σελ.439.

[38] Στο ίδιο, σελ.470.

[39] Στο ίδιο, σελ.470.

[40] Στο ίδιο, σελ.470.

[41] Ν.Βαλαωρίτης, «Για το θερμαστή του ωραίου στους κοιτώνες των ένδοξων ονομάτων», Χάρτης, τ.25/26, Αθήνα 1988, σελ.87-92.

[42] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[43] Δ.Μεντή , ό.π. σελ. 458-459.

[44] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.624.

[45] Στο ίδιο, σελ.624.

[46] Στο ίδιο, σελ.624.

[47] Σπ.Μακρής, «Η λογοτεχνική κριτική ως κριτική θεωρία. Ένα σχόλιο πάνω στην περίπτωση του Δημήτρη Ραυτόπουλου», Μανδραγόρας, Τεύχος 30, Αθήνα 2003.

[48] Δ.Μεντή , ό.π. σελ. 463-477.

[49] Λ.Πολίτης , ό.π. σελ. 283.

[50] Δ.Ν. Μαρωνίτης, ό.π. σελ. 117.

[51] Δ.Ν. Μαρωνίτης, ό.π. σελ. 123.

[52] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.438-439.

[53] Λ.Πολίτης , ό.π. σελ. 282.

[54] Δ.Ν. Μαρωνίτης, ό.π. σελ. 123.

[55] Β.Λεοντάρης, «Η ακαταστασία της ελληνικής μεταπολεμικής ποίησης» στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για την Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19^ος και 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σελ.626.

[56] Ανθολόγιο Νεοελληνικών Λογοτεχνικών Κειμένων, ό.π. σελ.470.

[57] R.Beaton, ό.π. σελ 258.

[58] Β.Λεοντάρης, «Η ποίηση της ήττας» στο Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για την Μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (19^ος και 20^ος αιώνας), ΕΑΠ, Πάτρα 2008, σελ. 613.

[59] Στο ίδιο, σελ. 616.

[60] Δ. Μεντή, Μεταπολεμική Πολιτική Ποίηση: Ιδεολογία και Πολιτική, Αθήνα 1995, σελ.245-254.

[61] Β.Λεοντάρης, ό.π. σελ.617.

[62] Ν.Βαγενάς, «Ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης» Νέοι δρόμοι για την Ιθάκη, δικτυακή πύλη: http://www.greece2001.gr/writers/manolisAnagnostakis.html.

20/10/2011: ΗΜΕΡΑ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ( ΕΛΠ ) Ε.Α.Π. - ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΒΟΛΗ

Ενημερώνω τους αγαπητούς αναγνώστες πως η προσφυγή στο ΣΤΕ σχετικά με το προεδρικό διάταγμα που αφορούσε την εξαίρεση των αποφοίτων του τμήματος Ελληνικού Πολιτισμού (ΕΛΠ) της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου ( ΕΑΠ ) από τους διδακτικούς κόλπους της β΄βάθμιας εκπαίδευσης έλαβε νέα αναβολή και πρόκειται να εκδικαστεί 24/1/2012.

ΕΦΥΓΕ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ

Από το : http://www.costasbalafas.gr/

Ο Κώστας Μπαλάφας γεννήθηκε το 1920 στο ορεινό χωριό Κυψέλη της Άρτας από φτωχούς γονείς αγρότες, τον Γιώργο και την Αρχοντούλα. «Εκεί που», όπως λέει ο ίδιος, «οι άνθρωποι παιδεύονται να επιβιώσουν, οργώνοντας την άγονη γη, λες και στύβουν με τα χέρια τους γυμνά το ξερό χώμα και το ποτίζουν με ιδρώτα, ώσπου να δώσει καρπούς. Αναγκαία λύση για την επιβίωση ήταν ο δρόμος της ξενιτιάς, ένα όνειρο αρκετά απατηλό. Το μήνυμα που κυριαρχούσε ειδικά για τους νέους ήταν: "Φύγε να σωθείς". Πάρα πολλοί έφυγαν...»Σε ηλικία μόλις έντεκα ετών βρέθηκε στην Αθήνα και ρίχτηκε στη βιοπάλη. Τα παιδικά του βιώματα είναι βαθιά χαραγμένα στη μνήμη του με την παραμικρή λεπτομέρεια:«Απ' το χωριό μου κατέβηκα πρώτα στην Άρτα. Εκεί ο πατέρας μου, για να μη με στείλει μόνο στην Αθήνα, με παρέδωσε σ' ένα γνωστό μας δάσκαλο να με συνοδεύσει. Παράκληση του πατέρα μου ήταν να με βοηθήσει ώσπου να βρω στην πλατεία Κουμουνδούρου την ταβέρνα ενός συγχωριανού μας, που ήταν θαυμάσιος άνθρωπος και καλός πατριώτης. Σ' αυτόν έβρισκαν απάγκιο πολλά χωριατόπαιδα απ' την Ήπειρο, που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Εκτός από ένα πιάτο φαγητό που τους έδινε, φρόντιζε να τους βρίσκει και δουλειά.»Αυτό έγινε και μ' εμένα, καταλήγοντας να πιάσω δουλειά σε ένα ονομαστό τότε γαλακτοπωλείο-ζαχαροπλαστείο της οδού Πατησίων κοντά στον Άγιο Λουκά, με την επωνυμία "Δελφοί". Την ημέρα δουλειά, το βράδυ νυχτερινό σχολείο. Μέχρι το 1936. οπότε πήγα για σπουδές κοντά στην πατρίδα μου, στη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων.»Μετά την ευδόκιμη αποφοίτηση -η φοίτηση ήταν διετής- συνέχισα για ένα χρόνο σπουδές γαλακτολογίας στην Ιταλία, όπου και έμαθα τα ιταλικά. Το 1939. επέστρεψα στα Ιωάννινα και διορίστηκα έκτακτος υπάλληλος στη Γαλακτοκομική Σχολή. Εκεί εργαζόμενο με βρήκε ο πόλεμος και η Κατοχή».Η πρώτη επαφή του με τη φωτογραφία και τη φωτογραφική μηχανή, όπως διηγείται ο ίδιος πάντα, ήταν στα δεκατρία του χρόνια. Είχαν έρθει κάτι συγγενείς του αφεντικού απ' την Αμερική και αυτός, για να τους ευχαριστήσει, θέλησε να τους δείξει τα αξιοθέατα της Αττικής και τους πήγε κάποια μέρα στην Πάρνηθα. Μαζί τους οι ξένοι είχαν μια μικρή φωτογραφική μηχανή Μπράουν της Κόντακ. απλή και εύκολη στο χειρισμό, για να φωτογραφηθούν. Κάποιος έπρεπε να κρατάει τη μηχανή για να τραβήξει τις οικογενειακές τους φωτογραφίες κι αναγκάστηκε ο μαγαζάτορας να πάρει και τον νεαρό υπάλληλο του μαζί γι' αυτή τη δουλειά.«Όταν κατάλαβα ότι αυτό το μηχάνημα που κρατούσα στα χέρια μου μπορεί να αποτυπώσει σε εικόνα πάνω σε χαρτί ό,τι έχω ζωντανό μπροστά μου, μαγεύτηκα...»Η πρωτόγνωρη εμπειρία εκείνης της ημέρας τον σημάδεψε: η απόκτηση μιας δικής του φωτογραφικής μηχανής έγινε, για τον έφηβο Κώστα Μπαλάφα, όνειρο μιας ολόκληρης ζωής.Όταν σπούδαζε στα Ιωάννινα, κατάφερε ν' αγοράσει μια Τζούνιορ Κόντακ πουλώντας και το ρολόι του για να συμπληρώσει το ποσό. Την εποχή που βρισκόταν στην Ιταλία, αντικατέστησε τη μηχανή του με μία Ρομπότ. Έγινε φίλος με κάποιον υπάλληλο ενός γειτονικού φωτογραφείου, καθόταν δίπλα του κι έτσι έμαθε και την τέχνη του σκοτεινού θαλάμου.Με αυτή τη μηχανή, ο νεαρός τότε φωτογράφος έμελλε ν' απαθανατίσει την πορεία του ελληνικού στρατού προς το αλβανικό μέτωπο, την Κατοχή και τον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο. Τα φιλμ ήταν δυσεύρετα, αλλά η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς! Το Νοέμβρη του 1940, τα ελληνικά στρατεύματα κατέρριψαν κι έπεσε στην Καλούτσιανη Ιωαννίνων ένα από τα πρώτα ιταλικά βομβαρδιστικά. Στα σκορπισμένα συντρίμμια του αεροπλάνου βρέθηκε από τους χωρικούς και το περιμάζεψαν ένα σφραγισμένο μεταλλικό κουτί με πολλά μέτρα αεροπορικού φιλμ Ferrania Capelli. Γι' αυτούς ήταν άχρηστο, για τον ερασιτέχνη τότε φωτογράφο πολύτιμο. Το απέκτησε με αντίτιμο μερικές οκάδες καλαμποκάλευρου, περιζήτητο προϊόν για την περίοδο της Κατοχής.Χρησιμοποιώντας αυτό το φιλμ στη μικρή του ιταλική Ρομπότ, ο Κώστας Μπαλάφας κατέγραψε πολλά από τα εγκλήματα των κατακτητών στην Ήπειρο και, αμέσως μετά, τη δραστηριότητα του αντάρτικου στην ίδια περιοχή. Δεν υπήρξε επαγγελματίας φωτορεπόρτερ, ούτε βρέθηκε τυχαία στο μέτωπο των πολεμικών επιχειρήσεων: ήταν αντάρτης-τυφεκιοφόρος και παράτολμος φωτογράφος.Το παράτολμο του χαρακτήρα και των πράξεων του αποδείχτηκε περίτρανα, όταν απαθανάτιζε φοβερά εγκλήματα και σκηνές μπροστά στους Ιταλογερμανούς κατακτητές, με κίνδυνο την άμεση εκτέλεση του με συνοπτικές διαδικασίες, ή φωτογραφίζοντας ολόρθος τους διπλανούς συμπολεμιστές του την ώρα της μάχης.Αδιάψευστος μάρτυρας της παράτολμης ιδιοσυγκρασίας και εφευρετικότητας του είναι η φωτογράφιση των σωμάτων των πατριωτών Τόδουλου και Φαρίδη, που αιωρούνταν άψυχα ανάμεσα σε δύο πλατάνια στις όχθες της λίμνης των Ιωαννίνων τον Μάρτη του 1944.Οι Γερμανοί κατακτητές άφηναν αλλά και υποχρέωναν το πλήθος να πλησιάσει την επιτηρούμενη από φρουρούς περιοχή, για λόγους παραδειγματισμού και εκφοβισμού. 0 Κώστας Μπαλάφας έκανε πρώτα μια πρόχειρη αυτοψία, υπολόγιζε τις αποστάσεις και ξαναγύριζε κρατώντας στην αγκαλιά του μια σακούλα με κρεμμύδια. Μέσα όμως είχε κρύψει τη φωτογραφική του μηχανή με ανοιχτή μια τρύπα μπροστά στο φακό. Περνώντας μπροστά απ' τους κρεμασμένους, και από ικανή απόσταση, απαθανάτισε το γεγονός, αφήνοντας έτσι στην ιστορία μία από τις πιο χαρακτηριστικές φωτογραφίες της Κατοχής.Εξάλλου, η φωτογράφιση του οπλοπολυβολητή αντάρτη την ώρα που έπεφτε με το όπλο στα χέρια, χτυπημένος σε γερμανική ενέδρα στα Γραμμενοχώρια, τον αναδεικνύει άφοβο στις μάχες, καταδεικνύει ότι σκοπός του ήταν να φωτογραφίσει πάση θυσία την Εθνική Αντίσταση στην Ήπειρο.Το 1942 συνελήφθη και πέρασε στο Μεσολόγγι ιταλικό στρατοδικείο, όχι για κάποια σημαντική πράξη αντίστασης, αλλά από μια «απροσεξία», όπως λέει ο ίδιος: Από κάποιους Αλβανούς μαυραγορίτες είχε αγοράσει ένα ασφράγιστο τρανζίστορ. Απ' αυτό, κρυμμένος σ' ένα υπόγειο με φίλους του, άκουγαν καθημερινά τα νέα από το BBC. Δεν αρκέστηκαν σ' αυτό, βέβαια, και σιγά-σιγά άρχισαν να κυκλοφορούν ένα δελτίο με τα νέα που μεταδίδονταν. Κάτι τέτοιο, φυσικά, δεν μπορούσε να κρατηθεί μυστικό για πολύ καιρό. Μαθεύτηκε και τους έπιασαν.Το στρατοδικείο από κάποια σύμπτωση έδειξε επιείκεια και τους καταδίκασε μόνο σε τρεις μήνες φυλακή με αναστολή. Έτσι, αφέθηκαν ελεύθεροι.Τότε ο Μπαλάφας ανέβηκε στο βουνό και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Στο Ζαγόρι, στο Χάνι του Καμπέραγα, έχοντας πάντα μαζί τη φωτογραφική του μηχανή, συνάντησε το φίλο του Λέανδρο Βρανούση, εθνοσύμβουλο Ηπείρου στην Κυβέρνηση του Βουνού - και μετέπειτα Διευθυντή του Κέντρου Έρευνας του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών. Εντάχθηκε στο 85ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με διοικητή τον γενναίο Γιώργο Καλλιανέση και υπήρξε μόνιμος συνοδοιπόρος, σε ατελείωτες πορείες από περιοχή σε περιοχή, με το φίλο του Λέανδρο.Ο Βρανούσης, διακατεχόμενος από την ίδια ζέση με τον Μπαλάφα. κρατούσε σημειωματάριο των γεγονότων που ο φίλος του αποτύπωνε με τη φωτογραφική του μηχανή. Το πολύτιμο μπλοκάκι με τις σημειώσεις του Βρανούση καταστράφηκε αργότερα από τον πατέρα του, όπως αφηγείται ο υπερήλικας πλέον φωτογράφος. Το ιστορικό φωτογραφικό υλικό του Μπαλάφα διασώθηκε κρυμμένο απ' το 1944 στο ξύλινο ταβάνι του σπιτιού της πατριώτισσας Ιουλίας Γοργόλη. στα Γιάννενα. Ένα μέρος καταστράφηκε από την υγρασία, αλλά το υπόλοιπο έμεινε άθικτο και το παρέλαβε ο ίδιος, χωρίς κανέναν πλέον κίνδυνο, το 1975. Φιλμ που δεν θεωρούνταν επικίνδυνα ώστε να τα κρύψουν, όπως εκείνα με θέμα τη μαζική μεταφορά των Εβραίων από τα Γιάννενα σε γερμανικά στρατόπεδα, έπεσαν στα χέρια των αρχών ασφαλείας το c 1944 και δυστυχώς εξαφανίστηκαν.Η εποχή του πολέμου του '40, η Κατοχή και η συμμετοχή του Κώστα Μπαλάφα στο αντάρτικο αποτέλεσαν σταθμό στη ζωή του, χαράζοντας τη μετέπειτα πορεία του. Το αξιόλογο ιστορικό και καλλιτεχνικό του έργο. και ιδιαίτερα η φωτογραφική καταγραφή της Εθνικής Αντίστασης στην Ήπειρο, είναι ευτύχημα που ο ίδιος απο¬τύπωσε σ' ένα υπέροχο λεύκωμα-βιβλίο, εμπλουτισμένο με αυτού¬σιες δραματικές αφηγήσεις του ιδίου. Τόσο γι' αυτό, όσο και για τα υπόλοιπα λευκώματα-βιβλία του, αξίζει να γίνουν παρακάτω ξεχωριστές, λεπτομερείς αναφορές.Από το 1945 μέχρι το 1951 εργάστηκε ως διερμηνέας, επειδή γνώριζε καλά την αγγλική γλώσσα, σε μία βρετανική ομάδα μηχανικών, που έκανε αποκαταστάσεις συγκοινωνιών μετά τον πόλεμο. Με τον τρόπο αυτό γύρισε σχεδόν όλη την Ελλάδα και γλίτωσε από το κυνηγητό και το δρόμο της εξορίας. Μάλιστα, από τη θέση του αυτήβοήθησε πάρα πολύ κόσμο, αφού οι συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου και μετά ήταν τραγικές.Το 1948, η ομάδα των μηχανικών εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Εκεί ο Μπαλάφας μπόρεσε ν' ασχοληθεί παράλληλα με την τέχνη-επιστήμη που είχε σπουδάσει, τη γαλακτολογία. κάνοντας καλλιέργειες σ' ένα βιολογικό εργαστήρι στην οδό Σωκράτους. Η επιθυμία του να σταδιοδρομήσει μελετώντας τις κλινικές ιδιότητες του γάλακτος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Παστέρ με υποτροφία δεν πραγματοποιήθηκε, λόγω των μη «εθνικοφρόνων» πολιτικών του πε-ποιθήσεων.Το 1951. με κριτήριο τα προσόντα του, προσελήφθη από την αμερικανική εταιρεία Ebasco, η οποία πέρασε στην τότε νεοϊδρυθείσα ΔΕΗ, απ' όπου και συνταξιοδοτήθηκε ως προϊστάμενος του Τμήματος Ανατυπώσεων. Και σ' αυτό το πόστο ο ίδιος διέπρεψε, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε μια εκ βαθέων συνέντευξη του ο υφιστάμενος του τότε Παύλος Βρέλλης, ο μετέπειτα ιδρυτής του Μουσείου Ελληνικής Ιστορίας των κέρινων ομοιωμάτων στα Γιάννενα.Σε ηλικία τριάντα οχτώ ετών παντρεύτηκε την καθηγήτρια Ευαγγελία Μαργαρίτου, μια εξαίρετη σύντροφο, η οποία αντιλήφθηκε νωρίς την αγάπη και το πάθος του για τη φωτογραφία και τα ατελείωτα φωτογραφικά οδοιπορικά. 0 συμβιβασμός της με τον τρόπο ζωής του παθιασμένου φωτογράφου ήταν ενσυνείδητος: ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος του συντρόφου της αφιερωνόταν στο προσφιλές του αντικείμενο.Απέκτησαν δυο παιδιά, τη Στέλλα και τον Γιώργο, που και αυτά υποχρεωτικά συγκατατέθηκαν με την απουσία του πατέρα «κυνηγού» της φωτογραφίας, αν και πολλές φορές τον ακολουθούσαν στα μεγάλα οδοιπορικά του.Εργαζόμενος στη ΔΕΗ, φωτογράφισε ορισμένα έργα, με αποκορύφωμα την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος Κρεμαστών του Αχελώου, μ' όλες τις παρενέργειες και παραμέτρους του.Ο νεοσύστατος τότε οργανισμός της ΔΕΗ τού έδωσε την ευκαιρία ν' ασχοληθεί με μιαν άλλη προσφιλή του δραστηριότητα, την κινηματογράφηση. Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης το 1960, η ΔΕΗ έκανε πειραματικές τηλεοπτικές εκπομπές. Με τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν τότε, συστήθηκε λίγο αργότερα το κρατικό κανάλι της ΕΙΡΤ. Το πρώτο ολοκληρωμένο φιλμ της ΔΕΗ γυρίστηκε στα 1960:Ηταν τα πρώτα «Δωδώνεια». με πρωτεργάτη τον Κώστα Μπαλάφα. ο οποίος έκτοτε καθιερώθηκε και ως κάμεραμαν.Τελικά γυρίστηκαν γύρω στις εξήντα ταινίες, που μαζί με το υπό-λοιπο φωτογραφικό υλικό επί πολλά χρόνια φυλάσσονταν σε κάποιες γωνιές του φιλόξενου σπιτιού του φωτογράφου στο Χαλάνδρι.Όπως για τη φωτογραφία, που χάρη σ' αυτόν αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, έτσι και για τον κινηματογράφο, ο Μπαλάφας έχει κάνει σειρά διαλέξεων στους σπουδαστές της Ακαδημίας Δημιουργικής Φωτογραφίας Leica, η οποία προς τιμήν της έχει προβεί σε τρεις εξαίρετες εκδόσεις για τα παραπάνω θέματα. Πιστός στην ασπρόμαυρη φωτογραφία - «διότι είναι λιτή και εκφραστική. Με το χρώμα μπερδεύονται φλύαρα στοιχεία. Το ασπρόμαυρο καρέ διακρίνεται από την αφαίρεση και πλησιάζει περισσότερο προς την αλήθεια» -, δεν πούλησε ποτέ ούτε μία φωτογραφία του.«Αν πληρωνόμουν, θα έμπαινε άλλος παράγοντας στην εκτίμηση της δουλειάς μου. Δεν θα ήταν καθαρή η έκφρασή μου, διότι όποιος πληρώνει θέλει να βάλει και το γούστο του». Και στο πλαίσιο αυτής της γενναιοδωρίας του, πριν από τρία χρόνια δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά και 60 κινηματογραφικές ταινίες μικρού μήκους, στις οποίες κατέγραψε την καθημερινότητα σε ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα.

Γυναίκα του 5ου αι. π.Χ. στους βάλτους

Εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ" 4/10/2011

Μέσα στους βάλτους της Βραυρώνας βρέθηκαν ένα ξύλινο ειδώλιο πεπλοφόρου γυναικείας μορφής του α' μισού του 5ου αι. π.Χ. και ένα μεγάλο κομμάτι από ξύλινη σόλα
Οι αρχαίοι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν το ξύλο εκτεταμένα. Αν σήμερα δεν έχουμε σχεδόν καθόλου αντικείμενα λατρείας ή καθημερινής χρήσης, αυτό οφείλεται στο ότι το ξύλο, ως οργανικό υλικό, αποσυντίθεται. Απαιτούνται συνθήκες ακραίας ξηρασίας ή ακραίας υγρασίας και φυσική αντισηψία, ώστε να διασωθεί κάτι.
Στους βάλτους της Βραυρώνας βρέθηκε πριν από λίγο καιρό ένα ξύλινο ειδώλιο και ένα μεγάλο κομμάτι από ξύλινη σόλα. Ο ποταμός Ερασίνος, που πλημμυρίζει τον αρχαιολογικό χώρο μετατρέποντας τα εδάφη σε βαλτώδη, βοήθησε να διατηρηθούν και αυτά, όπως και άλλα ειδώλια και σκεύη, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο εντοπισμός έγινε στο πλαίσιο του ενταγμένου στο ΕΣΠΑ έργου "Διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου και συντήρηση της στοάς του ιερού της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα".
Το έργο πραγματοποιείται με αυτεπιστασία από τη Β' ΕΠΚΑ. Κατά τη διάνοιξη τομής για την κατασκευή αποστραγγιστικού φρέατος ομβρίων στον χώρο δυτικά της στοάς εντοπίστηκε τμήμα πιθανώς αποθέτη, με πληθώρα σπάνιων αναθημάτων, όπως αναφέρει στο "Εθνος" η αρχαιολόγος Μαρία Στάθη. Ηρθαν στο φως "αποσπασματικά ειδώλια των αρχαϊκών χρόνων και αγγεία ανατολίζοντος ρυθμού, δύο ακέραια χάλκινα κάτοπτρα, ληκύθια, τμήματα πυξίδων και άλλων αγγείων του 5ου αι. π.Χ.".

Το σημαντικότερο και εντυπωσιακότερο εύρημα ήταν ένα ξύλινο ειδώλιο πεπλοφόρου γυναικείας μορφής του α' μισού του 5ου αι. π.Χ. Βρέθηκαν, επίσης, ξύλινα τμήματα αγγείων, κυρίως σώματα και πώματα κυλινδρικών πυξίδων (αγγεία που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες για καλλωπισμό και φύλαξη κοσμημάτων), καθώς και σανιδόμορφα τεμάχια ξύλου. Για πρώτη φορά ήρθαν στο φως δύο ξύλινα καττύματα (σόλες) υποδημάτων, τμηματικά σωζόμενα με περίτεχνη διακόσμηση εγχάρακτων μοτίβων. Ανάμεσα στα ευρήματα εντοπίστηκαν και βοτανικά είδη. Τα ξύλινα ευρήματα καθαρίζονται και αφού συντηρηθούν, πιθανώς θα εκτεθούν. Η μικρή τομή (μόλις 2 επί 2 μ.) δεν επιτρέπει προς το παρόν στους επιστήμονες να έχουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται.

ΣΥΝΤΟΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑ

Είχαν και οι αρχαίοι τις στενωπούς τους

Από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" 21/9/2011
Τείχη που αφηγούνται, μάχες γύρω από βυζαντινές εικόνες, ρωμαϊκός εμφύλιος, αυτοκρατορίες σε κρίση. Μνημεία που αποδεικνύουν ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται, μουσεία που έχουν να διηγηθούν γεγονότα σε περιόδους κρίσης. Και που ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες τους και με ελεύθερη είσοδο για όσους θελήσουν να μάθουν τις «συνέχειες και ασυνέχειες στην Ιστορία» το Σαββατοκύριακο, καθώς αυτό είναι το θέμα των «Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς» που γιορτάζονται φέτος για 17η χρονιά.
Συναυλίες, γιορτές, εκθέσεις, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικές δράσεις δίνουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά με τρόπους πιο άμεσους, ευχάριστους και διασκεδαστικούς, αλλά και μέσω ενός θέματος που είναι επίκαιρο όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη, προσφέροντας μια ευρεία πλατφόρμα προσεγγίσεων και ερμηνειών.
Στο επίκεντρο των εκδηλώσεων θα βρεθούν 22 μουσεία κι αρχαιολογικοί χώροι σε όλη την Ελλάδα, από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη έως τη Λέσβο και την Κρήτη, ενώ ο εορτασμός θα ξεκινήσει από την Παρασκευή, ημέρα αφιερωμένη στα σχολεία.


Άδεια ράφια περιμένουν θησαυρούς

Από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" 21/9/2011
Νέα σελίδα ετοιμάζεται να γυρίσει η πλούσια σε θησαυρούς Μπενάκειος Βιβλιοθήκη που ανήκει στη Βουλή, καθώς προβλέπεται η ανακαίνισή της
«Πρακτική φιλοσοφία» γράφει το μεταλλικό καρτελάκι που έχει ξεχαστεί πάνω στα ράφια της Μπενακείου Βιβλιοθήκης. Πιο 'κεί έχουν αφεθεί λίγα δελτία, βοηθούσαν κάποτε τους βιβλιοθηκάριους να βρουν ποιο βιβλίο βρισκόταν σε ποιο σημείο της βιβλιοθήκης. Στους τοίχους, νωπά ακόμη τα σημάδια από τους πίνακες που κοσμούσαν τις διάφορες αίθουσες.
«Η Μπενάκειος δεν λειτουργούσε μόνο ως βιβλιοθήκη, είχε και τον χαρακτήρα μικρού μουσείου, τον οποίο επιθυμούμε να διατηρήσει» λέει στα «ΝΕΑ» η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής, Ευρυδίκη Αμπατζή. Κι αυτό γιατί ορισμένες αίθουσες της βιβλιοθήκης δεν περιελάμβαναν μόνο τις δωρεές βιβλίων - οι οποίες αν και αριθμούν πάνω από 2.000 τόμους μένουν αδιάσπαστες - αλλά και ολόκληρα αρχεία και προσωπικά αντικείμενα (έπιπλα, γυαλιά, κονδυλοφόρους, πίνακες, χαλιά, φωτογραφίες) όπως στην περίπτωση του Ιωάννου Μεταξά, τα οποία και εκτίθενται.
Εκτός όμως από το πολύτιμο αρχείο Ψυχάρη, στην Μπενάκειο υπάρχει και η παλαιότερη τριώροφη πτέρυγα (δεξιά της εισόδου) που χτίστηκε το 1911 για να στεγάσει τους 180.000 τόμους που διέθετε η Βιβλιοθήκη της Βουλής (είχε ιδρυθεί το 1845), έργο που κόστισε τότε 140.000 δρχ. Το παλιό αυτό κτίριο στη συμβολή των οδών Κολοκοτρώνη και Ανθίμου Γαζή ενώθηκε με το νεότερο που έχτισε ο Αντώνης Μπενάκης και από την ώρα που το Κοινοβούλιο μεταφέρθηκε το 1935 στα παλιά ανάκτορα μαζί με την κυρίως βιβλιοθήκη, η Μπενάκειος μετατράπηκε σε φιλολογική βιβλιοθήκη που σήμερα μετρά 180.000 τόμους, οι μισοί εκ των οποίων προέρχονται από δωρεές.
Ανάμεσα στους θησαυρούς της Μπενακείου ο αναγνώστης θα συναντήσει δωρεές από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τσάτσο, τους πρωθυπουργούς Γεώργιο Καφαντάρη και Παναγή Τσαλδάρη. «Εχουμε όμως και πρόσφατες δωρεές όπως της οικογένειας Τρικούπη με έγγραφα, βιβλία, έπιπλα, παράσημα, σφραγίδες των πρωθυπουργών Σπυρίδωνος και Χαρίλαου Τρικούπη, 13.500 έγγραφα και προσωπικά αντικείμενα της περιόδου 1989-1996 του Ανδρέα Παπανδρέου, βιβλία του Κώστα Καραμανλή και αρχεία των Γεωργίου Γεννηματά και Βιργινίας Τσουδερού» προσθέτει η προϊσταμένη της Μπενακείου, Αικατερίνη Φλεριανού.
Όλο αυτό το πολύτιμο υλικό - μεγάλο μέρος του οποίου έχει ψηφιοποιηθεί - απαιτεί και τις ανάλογες συνθήκες ώστε να είναι και προσιτό στο κοινό και ασφαλές. Στοίχημα διόλου εύκολο για τη μελετητική ομάδα που έχει αναλάβει το έργο αποκατάστασης της βιβλιοθήκης.
«Το ιδιαίτερο διακύβευμα αυτής της μελέτης είναι να συνδυάσουμε την ασφάλεια από πυρκαγιά, σεισμό ή βανδαλισμό σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις και την υψηλή τεχνολογία με τους περιορισμούς που επιβάλλει το διατηρητέο κτίριο» επισημαίνει ο Δημήτρης Διαμαντόπουλος, εκ μέρους του αρχιτεκτονικού γραφείου «Πλειάς», το οποίο κέρδισε στον διεθνή διαγωνισμό που προκήρυξε η Βουλή ανάμεσα σε 19 προτάσεις.


Αγήνωρ Αστεριάδης

Από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" 21/9/2011
Ήταν από τους πρώτους έλληνες καλλιτέχνες που συμμετείχαν επισήμως στη μεγαλύτερη εικαστική διοργάνωση του πλανήτη, την Μπιενάλε της Βενετίας (1934). Σχεδίασε το ψηφιδωτό που δεσπόζει πάνω από την είσοδο της Καπνικαρέας. Εικονογράφησε σχολικά εγχειρίδια και υπέγραψε το ψηφιδωτό που κοσμεί το ανώφλι του θησαυροφυλακίου στο κεντρικό κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Σεμνός και πρωτοπόρος, ο Αγήνωρ Αστεριάδης επιχείρησε να συνδυάσει στο έργο του την ελληνική λαϊκή παράδοση, το πνεύμα της βυζαντινής αγιογραφίας και τα διδάγματα του κυβισμού και των άλλων εικαστικών ρευμάτων των αρχών του 20ού αι., αποτελώντας μία από τις σημαντικότερες μορφές και πιο διακριτικές παρουσίες της Γενιάς του '30.
Αυτόν τον γνωστό - άγνωστο πολύπλευρο καλλιτέχνη, που αποτύπωσε σε λάδια, ακουαρέλες, σχέδια και χαρακτικά τοπία της υπαίθρου και της πόλης, πρόσωπα και σκηνές της καθημερινότητας με την ιδιαίτερη γραφή του, αποκαλύπτει η αναδρομική έκθεση 150 έργων του που φιλοξενεί το Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 και Ανδρονίκου) από την Παρασκευή και ώς τις 20 Νοεμβρίου υπό την επιμέλεια της Ειρήνης Οράτη.
Ο καθαρά ελληνικός χαρακτήρας του έργου του παρουσιάζεται εκτός των άλλων και μέσα από τις εικονογραφήσεις του και την ενασχόλησή του με την αγιογραφία, καθώς υπήρξε από τους πρωτεργάτες που ξανάφεραν την εκκλησιαστική τέχνη στον δρόμο της βυζαντινής παράδοσης.


«Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η Αρχαία Μακεδονία»

Από την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ" 21/9/2011
Την πολυαναμενόμενη έκθεση «Στο Βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η Αρχαία Μακεδονία» που θα εγκαινιαστεί στο Λούβρο στις 13 Οκτωβρίου υποστηρίζει με δωρεά του προς το μουσείο το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Η έκθεση, όπως είναι γνωστό, έχει στόχο να παρουσιάσει στο διεθνές κοινό τον πλούτο της καλλιτεχνικής κληρονομιάς της Βόρειας Ελλάδας αναδεικνύοντας παράλληλα τις ποικίλες πτυχές του Μακεδονικού πολιτισμού, όπως την καλλιτεχνική παραγωγή, την καθημερινότητα των ανδρών και των γυναικών, τη θρησκεία και τις τελετουργίες θανάτου.
Περισσότερα από 500 έργα που ιχνηλατούν την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας από τον 15ο αιώνα π. Χ. έως τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας θα παρουσιαστούν στην έκθεση, την οποία επιμελείται ελληνογαλλική ομάδα επιστημόνων. Το σημαντικότερο μάλιστα αυτής της έκθεσης, που θα διαρκέσει ως τις 16 Ιανουαρίου 2012 και έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα είναι η παρουσίαση του ένδοξου παρελθόντος του βασιλείου της Μακεδονίας, η έκταση του οποίου, στο απόγειο της κυριαρχίας του, ήταν εντυπωσιακή.Η έκθεση προσφέρει επίσης στους επισκέπτες τη δυνατότητα να εξερευνήσουν τη φύση των βασιλικών νεκροταφείων της Βόρειας Ελλάδας στα χρόνια των Μακεδόνων βασιλέων: τα θαυμαστά αντικείμενα που έχουν ανασκαφεί από τους χώρους ταφής, οι οποίοι προστατεύονταν από τύμβους και επιδεικνύουν τη δεξιοτεχνία των καλλιτεχνών της εποχής